De tijd van het jaar, waarin de herten bereidt zijn te paren is de bronsttijd en loopt globaal van 15 september tot begin oktober. Een hinde is bronstig gedurende een dag en de herten zijn enkele weken in staat van opwinding. Wordt ze in die dag niet bevrucht, dan ovuleert ze na ongeveer 18 dagen opnieuw. Dat kan zich tot 3 à 6 maal herhalen voordoen. Algemeen geldt dat de de bronst duurt van midden september tot begin oktober. Geografisch gezien kan het iets verschillen, ook het ene en andere jaar vertoont de top van de bronst ook wel wat variatie. De Hoge Veluwe en de Asselse Heide zijn meestal het eerst.

Globaal begin van de bronst per gebied, waarbij de top meestal 10-12 dagen later is.:

4 september Hoge Veluwe
10 september de Asselse Heide
15 september Kroondomein
18 september overige bieden

Foto: Jan Paulides
Het hert is in de bronst een echte macho


Bij de herten verandert er door het opspelen van de hormonen het een en ander aan het uiterlijk. Allereerst gaan de bronstmanen (haren om de hals) groeien en vergroot de keelzak. Hierdoor krijgt het hert een imposant uiterlijk en het hert wordt een echte macho. Om de dames te imponeren slaat hij met zijn gewei tegen struiken en kleine boompjes, en haalt zij gewei door het gras of hei. Soms blijft er nog wat in zijn gewei hangen en hij draagt dat parmantig met zich mee. Om lekker voor de dames te ruiken neemt hij extra vaak een modderbad en urineert tegen zijn eigen buik. Om het verbaal te ondersteunen is het geluid dat een hert kan maken veranderd. Het hert kan nu burlen. Het lijkt een beetje op loeien van een koe, maar dan nog lager van toon. De concurrentie kunnen niet alleen zien en ruiken, maar ook horen wie daar de baas is of denkt te zijn.

Foto: Jan Paulides
Burlend geeft het plaatsthert aan: hier ben ik de baas


Als we het met een mens zouden vergelijken, dat zou de jonge man (het hert) zijn uitgaanskleren aantrekken (bronstmanen) en lekkere after shave opdoen (zoelen en sprenkelen) en in zijn stoere auto met ronkende uitlaat (burlen) op de boulevard rondrijden om vervolgens in de discotheek (bronstplaats) een leuk meisje (hinde) te versieren.

Foto: Jan Paulides
Soms komt het tot geweiengekletter


En als twee mannen achter hetzelfde meisje aanzitten, dat kan het weleens op een knokpartijtje uitlopen. Zo ook bij de herten. Meestal blijft het bij stoer doen, maar soms komt het tot een vechtpartij. De herten staan tegenover elkaar en proberen met hun gewei de ander achteruit te duwen.

De hinden bepalen waar de bronst plaatsvindt, een belangrijk gegeven is daarbij de voedselaanbod. De herten komen naar dat gebied, soms van tientallen kilometer ver. Telkens weer naar dezelfde plek waar de hinden zich bevinden. Het hert, die de heerschappij heeft in een bepaald gebiedje heet plaatshert. Daarbij zijn er enkele bijherten, die het graag over willen nemen, zodra zij de kans krijgen. Zolang het verschil in dominantie groot is, zal het niet tot schermutselingen komen. Zodra een van de bijherten wat ouder worden zullen zij het plaatshert van de troon willen stoten en kan het tot een duel komen. Sommige bijherten zij slim en maken van de situatie gebruikt om, indien de hinde dat wenst, tot paring over te gaan, het hert beslaat de hinde. Over het algemeen worden alle hinden en bijna alle smaldieren beslagen, de kalveren zijn nog niet geslachtsrijp. De smaldieren en hinden die niet bevrucht zijn, noemen we guste hinden.

ImageDe smaldieren en hinden ovuleren in de bronstijd. De herten kunnen ruiken wanneer dat bijna zover is. Het hert trekt de bovenlip iets op en tilt de kop en fleemt. Is de hinde tot paring bereidt, dan bestijgt het hert de hinde en naar een paar stoten brengt het hert zijn zaad in de schede van de hinde. Meestal is de bevruchting geslaagd, maar het kan voorkomen, dat de hinde een week later wederom bronstig wordt. Tijdens deze nabronst reageert het hert onmiddellijk en zal weer zij taak verrichten. 34 weken later, om en nabij 1 juni zal er vervolgens een kalfje geboren worden.

Bekende bronstplaatsen:
Rheder- en Wurthrherheide (Natuurmonumenten)
Asselse Heide (Kroondomein)
Wildbaanweg (Hoge Veluwe)