Buiten het natuurgebied van de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD) en Zuid-Kennermerland mogen voorlopig geen damherten geschoten worden. Dat heeft de rechtbank in Haarlem eerder dit jaar besloten in een zaak die was aangespannen door de Faunabescherming. De provincie Noord-Holland had toestemming gegeven voor het afschieten van damherten die buiten het natuurgebied komen. De dieren veroorzaken de laatste jaren volgens de provincie steeds vaker schade. De bestuursrechter vindt dat er ook nog andere maatregelen te bedenken zijn om de overlast tegen te gaan. Daarom moet eerst worden onderzocht of bijvoorbeeld hogere rasters helpen om te voorkomen dat damherten hun leefgebied verlaten.
Raster
In september is het raster vanaf de weg naar de Langevelderslag tot aan de Zandvoortseweg gereed gekomen. Totale kosten 2,1 miljoen euro voor ca. 15 km raster. Het hek, zoals men in het westen van het land zegt, is 2,4 meter hoog moet de damherten tegenhouden en een einde maken aan het uit eten gaan bij de buren.
Drie jaar eerder was het raster aan de noordzijde van de Amsterdamse Waterleidingduinen langs de Zandvoortsel aan tot aan het Zandvoortse strand opgetrokken. Hierdoor is het aantal aanrijdingen sterk verminderd en is de overlast in Zandvoort zelf nagenoeg verdwenen. Want ook ten noorden van de Zandvoortseweg, in het duingebied van de PWN leven damherten. Tot drie jaar terug werd de damhertenstand daar wel beheerd. Met een afschot van circa 50 damherten per jaar kon de stand van ca. 200 damherten stabiel blijven. Omdat er sindsdien geen ontheffing meer verleend is loopt de stand daar op. Eerst moeten de alternatieven onderzocht worden om de overlast buiten het gebied te verminderen. Te denken valt aan wildspiegels, rasters en verlagen van de maximum snelheid. Aan de zuidzijde is langs de weg naar de Langevelder Slag twee jaar geleden het bestaande raster van ca. 1,2 meter aan de bovenzijde uitgebreid met twee schrikdraden. Helaas is dat raster, ondanks de hoge stroomspanning op de draden, niet voldoende gebleken om de damherten binnen te houden.
Naast de vele aanrijdingen hadden de agrariërs op de weilanden last van de damherten Alleen al bij de Paardenpensionstal lopen iedere avond op 38 hectare weiland zo’n 250 damherten, volgens de pensionhouder Rutger van der Peet. Ook hier voorkomen vier rijen stroomdraden niet dat de damherten
er toch doorkomen. „Het probleem speelt al jaren, de dieren mogen niet afgeschoten worden en ze breiden daardoor maar uit. ‘Zolang we voor een zieke duif nog de dierenambulance bellen, schieten we geen damherten af’, zegt de gemeente Amsterdam.”
Met de provincie heeft Amsterdam nu afgesproken dat de overlast na het plaatsen van de rasters opnieuw zal worden onderzocht. Als blijkt dat die niet substantieel is verminderd, zal de gemeente Amsterdam, die verantwoordelijk is voor het beheer van het natuurgebied, tot ‘actief beheer’ overgaan. Vooral de landbouw heeft last van damherten. Ze vernielen bloembollen en bloemzaad. Damherten zijn dol op hyacinten, maar ze brengen veel meer schade aan door het vertrappen van het bollenbed en verhogen daarmee de kans op ziektes in de bollen.
Telling
De laatste telling heeft uitgewezen dat er 1759 damherten in de AWD huizen. Het betreft hier een zogenoemde minimumtelling. Voorheen werd de stand na de telling uitgewerkt. Voor elke kalf moet er ook een hinde zijn en voor elke hinde moet er 0,7 kalf zijn, ongeacht of die gezien zijn of niet. Tegenwoordig wordt het aantal bepaalt door het totaal te nemen van het werkelijk waargenomen damherten. Vandaar minimum telling: er zijn er minimaal 1769 en waarschijnlijk meer. Hoeveel meer, dat blijft gissen.
Gevolgen
Zou de overlast nu verleden tijd zijn? Damherten zijn slim. Een heuvel vlak bij het raster vormt een makkelijkere afsprong plaatst. En omdat de wildrooster de enige openingen zijn in het raster pogen de damherten ook hier uit te breken. Vaak letterlijk. Met gebroken voorlopers tot gevolg. Aan de oostkant van de Vogelenzangseweg heeft ondertussen een groep van ca. 80 mannelijke dieren hun vaste intrek hebben genomen. In dit gebied van 450 hectare bekend als Leyduin vallen de drie buitenplaatsen Leyduin, Woestduin en Vinkenduin, eigendom van het Landschap Noord-Holland. De hier levende dammen maken nog steeds de oversteek naar de weilanden. Er geldt voor het gebied een nul-optie, maar dat weten de damherten niet. Handhaving d.m.v. afschot gebeurt niet, omdat er nog steeds geen ontheffing is.
Raster in wording. Rechts de damherten op de weilanden vragen zich schijnbaar al af hoe ze terug moeten
Sterfte
In een stabiele populatie is een natuurlijke sterfte van ca. 10% gebruikelijk. Bij een stand van 1800 damherten zijn dit jaarlijks ca. 180 stuks.
De laatste weken van november en begin december zijn er echter ca. 50 dieren doodgegaan. Meer dan gebruikelijk en al vroeg in het winterseizoen. Het betreft allemaal mannelijke dieren in de leeftijd van 3 tot 7 jaar. De vraag is of deze damherten te veel uitgeput zijn in de bronstperiode. Bekend is dat de jonge herten veel energie stoppen in de poging mee te doen met de bronst. Een vraag die mogelijk beantwoord kan worden door het onderzoeksinstituut Dutch Society for Wildlife Health in Utrecht. Ondertussen zijn er 5 damherten voor onderzoek aangeboden. De eerste indruk is dat de dieren sterk zijn vermagerd. De vraag die zich aandient is of de damherten moeite hebben met het vinden van andere voedselbronnen nu de weilanden niet langer meer ter beschikking staan. Zolang er geen nadere onderzoeksgegevens bekend zijn blijft het gissen maar het antwoord.