Door Renée Willemsen
Vereniging Het Edelhert was aanwezig bij de presentatie door de directie van NM van de resultaten uit de Groot Wild Enquête. Aanleiding voor het houden van de enquête ligt in de oorsprong, de Vereniging Natuurmonumenten is ruim 100 jaar geleden opgericht door burgers die opkwamen voor de natuur. En dat wil NM blijven, een vereniging door en voor mensen. Vandaar de raadpleging bij de achterban. De enquête is in het najaar ingevuld door leden van NM, stakeholders, deelnemers van Oerrrrr, politici en professionals in het groen. In totaal zijn er 40.000 reacties op gekomen, 75% daarvan is lid van NM. Daarnaast heeft NM stellingen/dilemma’s geponeerd bij debatten, artikelen in de media en op Facebook en de reacties gepeild. Waarbij opviel dat van de respondenten (20.000) op Facebook een grote meerderheid voor bijvoeren is. De vraagstelling heeft NM zo neutraal mogelijk willen houden, vandaar dat er geen toelichting bij de stellingen werden gegeven.
Enkele resultaten:
- 84% is voor het vergroten en verbinden van natuurgebieden
- 59% zou vaker de natuur ingaan als zich daar herten vestigen
- 80% vindt rust voor het wild belangrijk
- 68% is voorstander van afschieten bij ernstig lijden, 37% is voorstander van preventief afschot
- 47% is voorstander van het vangen en verplaatsen van wilde dieren als er in een gebied te weinig voedsel beschikbaar is
- 73% is van mening dat wolven bijdragen aan het natuurlijk evenwicht en 68% gaat ervan uit wolven schapen gaan doden
- Bijna 50% is van mening dat een commissie bestaande uit natuurorganisaties, provincie, wetenschappers, jagers en dierenwelzijnsorganisaties moeten bepalen wat de gewenste stand is in een leefgebied.
Voor de volledige uitslag, klik hier.
Uit alle reacties heeft NM de volgende hoofdlijnen gehaald:
- De respondenten hebben voorkeur om de natuur te bepalen hoeveel dieren er in een gebied kunnen leven. Sterfte door voedselgebrek wordt acceptabel gevonden mits bij ernstig lijden geschoten wordt. Preventief afschot is omstreden, ook in het kader van verkeersveiligheid of landbouwbelangen. Dan is er voorkeur voor andere maatregelen zoals het plaatsen van hekken en verlagen snelheid.
- Men is voorstander van het vergroten en verbinden van natuurgebieden om meer leefruimte te bieden aan wild. Met name de aanwezigheid van edelherten is reden om vaker een natuurgebied te bezoeken.
Op basis daarvan zijn er 2 uitgangspunten bepaald: Nieuwe leefgebieden voor het wild (hert, zwijn en ree) waarbij het voorkomen van schade bij derden voorop staat. En in enkele grote natuurgebieden het wild en natuurlijke processen volop de ruimte geven.
Dit leidt tot ondermeer de volgende actiepunten:
- Aantal rustgebieden verplaatsen van bos naar open heide voor betere zichtbaarheid
- Graasweides aanleggen bij publiekstoegankelijke plekken
- Meer wildexcursies
- Opheffen van nulstandbeleid in groot aantal gebieden
- Natuurlijke populaties in NP Veluwezoom en Drents-Friese Wold. In deze gebieden kunnen herten en zwijnen in hoge dichtheden leven en waar wolven leven van het eten van jonge, oude en zieke dieren.
- Lerend beheren waarbij een eventuele ‘crash’ in de aantallen niet perse voorkomen moet worden.
- In gesprek gaan over de voor- en nadelen van bijvoeren en gebruik van de prikpil
- Meer spreiding van aanbod kadavers zodat het jaar rond aanbod is.
- Maatwerk bij botsende belangen, bijvoorbeeld het bepleiten van vertegenwoordiging van dierenwelzijnsorganisaties in faunabeheereenheden.
NM realiseert zich dat er botsende belangen en diverse dilemma’s zijn die vragen oproepen en verder uitgediept moeten worden. Bovendien zullen ze ook de steun en medewerking van buren, politiek en andere belangenorganisaties moeten zien te verkrijgen. Zoals NM stelt, de resultaten van de enquête zijn niet de finish maar de start van nieuwe ontwikkelingen.
Vereniging Het Edelhert heeft met belangstelling kennis genomen van de ambitieuze plannen van NM. Het levert een schat aan informatie op over hoe natuurminnend Nederland over het grofwild denkt. Anderzijds, bij de vragen in de enquête is geen toelichting gegeven, de vraag is in hoeverre de consequenties van bepaald beleid ingeschat worden bij de respondenten. EH is voorstander van het voorstel om een brede commissie in te stellen voor bepaling van de gewenste stand in de leefgebieden en is verheugd met de steun voor het vergroten en verbinden van leefgebieden.
Het wildbeheer van de natuurlijke populaties wat NM voor ogen staat, is afwijkend van het huidige wildbeheer in Nederland (behoudens de OVP en de laatste 12 jaar Deelerwoud). Voor het op alle punten in uitvoering gebracht kan worden, vereist het overeenstemming met veel partijen met verschillende doelstellingen en aanpassingen van rijks- en provinciaal beleid. Je zou ervan uit kunnen gaan dat de soep niet zo heet gegeten wordt als hij opgediend wordt. Maar tijdens de bijeenkomst is gebleken dat NM de koers heeft bepaald en dit zal doorzetten. Op sommige punten duidelijkheid zien te verkrijgen bij de achterban en op veel punten door het beleid meteen aan te passen. Vanuit haar doelstelling heeft EH ondermeer de volgende opmerkingen en vragen:
- NM heeft het over het recht op wildheid van het wild. De prikpil en vangen/verplaatsen van wild lijkt EH haaks op het recht van wildheid te staan. En zeker haaks op welzijn van wild. De kans op reproductie is een wezenlijk recht van wild.
- Wat is ernstig lijden? Hèt dilemma in de OVP. NM geeft daarbij in de bijeenkomst aan niet te weten of een dier dat stervende is door hongersnood, wel lijdt...
- De natuurgebieden die NM geschikt acht voor natuurlijke populaties zijn geaccidenteerd en bebost. Dus veel dekking aanwezig. Dat maakt het zeer moeilijk de dieren die ‘ernstig’ lijden eruit te halen.
- Waar komen de wolven opeens vandaan en hoe is het beheer zolang ze er nog niet zijn?
- Wat wordt de inspanning voor handhaving m.b.t. verstoring en stroperij?
- NM lijkt ervoor te kiezen de wensen van de leden op veel punten boven de belangen van het wild te zetten, zoals rustgebieden in open heide, ruimere toegang tijdens de bronst. In hoeverre wil NM nog de natuur in Nederland beschermen?
- Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat Veluwse weggebruikers amper bereid zijn hun snelheid te matigen op wegen door natuurgebieden.
- Een zo rastervrij mogelijke Veluwe, hoe gaat NM daar mee om?
Vereniging Het Edelhert is een belanghebbende bij het wildbeheer van grofwild in Nederland vanuit haar doelstelling en biedt haar expertise aan bij het verder uitwerken van de beheerplannen van de leefgebieden van het edel- en damhert.
Natuurmonumenten heeft een achterbanraadpleging uitgevoerd. In de pers doet NM het nu voorkomen of de uitkomsten van de enquette bepalend zullen worden voor het beleid 'we doen wat de achterban wil..'. Overigens hield de natuurorganisatie bij de presentatie nog wel een paar slagen om de arm. Dat dat terecht is kunt u lezen in de hiernavolgende satire van Bas van Dijk, een bloggende Edenaar.. Op zijn blog kunt u ook een tekst aantreffen over de film: 'de nieuwe wildernis'.
Een kleine, goedbedoelde satire op de achterban van Natuurmonumenten
Door Bas van Dijk
17 December 2020. Op weg naar Planken Wambuis. Naast mij zit De Boswachter van Natuurmonumenten. Hij zal mij gidsen vandaag. Toen ik hem opbelde en zei dat ik van de achterban was, veegde hij gelijk zijn agenda schoon. “Welkom, welkom”, riep hij enthousiast door de telefoon, “het kan eigenlijk niet, maar als de achterban het wil, kan het wel. Zo eenvoudig is het.”
Op de kraag van De Boswachter ontwaar ik een geborduurde slogan: “De achterban wil het”. Ik wijs er naar met vragende blik.
“Tja, wij doen alles voor de achterban. Daar slaat die slogan eigenlijk op. Weet je wel dat wij de meeste leden hebben van alle natuurorganisaties? Dat wij hoog scoren op de ranglijst van goede doelen? Dat we het hardst groeien als natuurorganisatie? Een kwestie van weten wat je achterban wil.”
Ik kijk hem een halve minuut fronsend aan. Hij blijft olijk glimlachen.
“Ik dacht”, mompel ik, nu voor me uitstarend over m’n stuur, “dat jullie er zijn voor de natuur en het verstandig beschermen daarvan, in plaats van het realiseren wat de achterban wil.”
De Boswachter kucht.
Hekwerk
“Wat is dat voor ongezellige boel?” Ik wijs naar 2,5 meter hoge hekken aan weerszijden van de weg. “De achterban wil het”, verklaart de boswachter opgewekt. “Anders krijgen we ongelukken met wilde varkens.”
“Mooi is het niet”, breng ik in. “Zeg maar gerust dat het verschrikkelijk lelijk is. Natuur achter 2,5 meter hoog kippengaas.”
“De achterban wil het”, legt De Boswachter weer uit. “anders moeten we het wild afschieten of krijgen we ongelukken. En dat wil de achterban weer níet. “En hier moet je trouwens links.”
De ecoloog
Ik sla linksaf en parkeer mijn auto bij het kantoor van Planken Wambuis, langs de rijksweg Ede-Arnhem.
Een man met grijze baard en wilde haren staat het houten kantoorgebouw te schuren. “Eén hele goedemorgen”, roept De Boswachter, in mijn beleving iets te overdreven maar van dat soort dingen moet je niet altijd wat vinden.
De baardman gromt iets terug.
“Wie is dat?”, vraag ik nieuwsgierig.
“Een ecoloog. Of tenminste, dat was hij. Hij bepaalde op basis van kennis en onderzoek mede ons beleid. Nu kijken we eigenlijk meer naar wat de achterban zegt. Tegenwoordig doet hij onderhoud aan onze gebouwen. Mooi hè, dat zo’n man nog lekker buiten aan het werk kan zijn zo.”
Wildweide
“Wil je edelherten zien?” vraagt De Boswachter gastvrij.
“Wat wil jullie achterban over het algemeen?” vraag ik terug. De Boswachter raadpleegt zijn smartphone. “De achterban wil edelherten zien”, concludeert hij. “dus jij ook, logisch natuurlijk, dat had ik kunnen weten.”
Een kwartier lopen we voordat we bij een grote weide, midden in een gemengd bos, arriveren. “O, ze zijn er nog niet”, deelt licht teleurgesteld De Boswachter mee, “maar dan wachten we gewoon even.” Ik hoor de zwarte specht, bekijk wat prenten van reeën en wilde varkens en zie hoe goudhaantjes door de grove dennen buitelen. Wat een heerlijk bos.
In de verte klinkt geschreeuw. “Wat is dat?” “Dat zijn onze drijvers. De achterban -dus jij ook- wil edelherten vaker en beter zien, op wildweides. Dus elke dag laten we alle ecologen en beleidsmakers en overbodige jachtopzichters die beesten vanuit het Deelerwoud hierheen drijven, zodat de achterban ze kan zien.” “Willen die herten dat zelf dan niet?” vraag ik verbijsterd. De Boswachter schudt zijn hoofd. “Je snapt het nog steeds niet hè? De achterban wil het, man. Daar gaat het over.”
De waarheid
Het wordt met teveel. Ik grijp De Boswachter bij zijn kraag.
“Waarom”, vraag ik langzaam en met ingehouden woede, “waarom ben jij ooit boswachter geworden? Om er te zijn voor de natuur of voor de mensen? Om dieren te beschermen en een goed leven te bieden of om mensen te plezieren?”
De Boswachter staart me aan. Ik zie hem verdwijnen in een wirwar van gedachten en herinneringen. Als ik hem loslaat, komt hij zichtbaar weer terug in het heden. Hij spreekt met schorre stem.
“Je hebt gelijk. Eigenlijk gaat dit nergens over. Maar ja, toen de eerste ledenraadpleging was gehouden, mochten we daar niks van vinden. Kritiek was vloeken in de kerk. Naar je achterban luisteren kon alleen maar goed zijn en een paar goed getrainde boswachters riepen er iets over in de media. De pr-campagne was fenomenaal, goed georganiseerd en geen één journalist stelde kritische vragen. Op een gegeven moment werd er zelfs net gedaan alsof wat de achterban wilde, hetzelfde is als wat Nederland wil.”
Hij pauzeert even. “Maar vind jij dan dat je níet naar je achterban moet luisteren?”
Visie of mening
Ik schud m’n hoofd. “Dat zeg ik niet. Blijf dat zeker doen. Maar laat het niet meer dan nuttige input zijn. En geef mij, als trouwe donateur, niet het gevoel dat de meerderheid van de achterban bepaalt welke kant het opgaat. Nee, ga nu niet gelijk Natuurmonumenten verdedigen. Ik vertel je wat mijn gevoel is. Dat heeft Natuurmonumenten opgeroepen. Een inschattingsfoutje in de pr, zou je kunnen zeggen. Een hoop bombarie, maar de keerzijde wordt vergeten. Ik ben ook achterban. Ik doneer elke maand aan Natuurmonumenten. Als ik rondloop in jullie gebieden, wil ik het gevoel hebben dat er op basis van de kennis en wijsheid van boswachters, ecologen en biologen wordt beheerd, en niet op basis van achterbanemotie of de mening van de meerderheid. En dat is niet alleen wat ik denk of vind, dat vinden heel veel mensen. Boswachters, ecologen en biologen incluis. Dat weten jullie drommels goed. En trouwens, laten we nuchter zijn: de achterban kan wel meer wild willen zien, maar als het wild dat niet wil, valt er niks te willen. Dat is trouwens een lastige zin, die laatste, maar snap je ‘m?”
De Boswachter knikt en lacht. “I’m back to earth. Na zeven jaar, moet je nagaan. Morgen meld ik me op het hoofdkantoor, in ’s-Graveland. Om te vertellen dat ik wil werken voor een organisatie die werkt vanuit expertise en visie, en zich niet laat regeren door de emotie of mening van de achterban. Als Natuurmonumenten die organisatie blijkt te zijn, ben ik hun man.”
Ik sla hem op zijn schouder. “Bel me, met de uitslag. Dan zal ik ook hun man zijn, met dubbele donatie.”
Ik wacht nog op zijn telefoontje.
Bron blog van Bas van Dijk over de Nieuwe Wildernis: http://basnatuurlijk.wordpress.com/