In opdracht van het ministerie van Economische Zaken heeft Alterra een rapport uitgebracht over contraceptie bij hoefdieren 'Quickscan Contraceptie bij hoefdieren'.

quickscan contraceptie hoefdieren 2

Middels deze reactie wil de VhE duidelijk maken dat contraceptie bij de in wild levende edelherten van de Oostvaardersplassen onmogelijk is.

Dion Graus van de PVV wil graag dat het geven van de prikpil bij de hoefdieren van de Oostvaardersplassen wordt uitgeprobeerd. Op initiatief van de Graus is ook bovengenoemde Quickscan aangevraagd. Alterra komt tot een voorzichtige conclusie dat in theorie de mogelijkheid aanwezig is, maar in de praktijk dit weleens moeilijk zou kunnen zijn. En dat er veel onderzoek nodig is om tot een rendabele methode te komen die praktisch uitvoerbaar is en het juiste effect heeft zonder ongewenste bijeffecten.

Wat de VhE toejuicht is dat er ook in Den Haag de noodzaak gezien wordt van het terugdringen van de aantallen hoefdieren in de OVP. Dit geconcludeerd hebbende kunnen we spreken over de wijze waarop. Wij gaan alleen in op het gebruik van contraceptie bij edelherten en de gevolgen voor edelherten.

 

Voorzitter Linthorst: 'Vermoedelijk is het vangen van runderen en paarden wel mogelijk, omdat het rustige, van oorsprong tamme dieren zijn. Ook de aantallen zijn nog enigszins behapbaar. We spreken over ongeveer 250 runderen en 1400 paarden. Bij herten is deze behandelwijze totaal anders. De van oorsprong wilde dieren leven in zeer grote aantallen, minstens 3000 stuks. In 2015 heeft Natuurmonumenten een rapport laten maken door Fiona Boonk. Dit rapport geeft aan dat het een onmogelijke opgave is om zoveel edelherten te vangen met een kraal en/of met darten.'

Op blz 18 van dit onderzoeksrapport - het vangen en verplaatsen van wilde herten als alternatief voor afschot:  beschrijft Boonk het verschil tussen een proef met wapiti herten op Elk eiland en de situatie in Nederland:

"De herten van Elk Island zijn echter wapiti’s, en een wapiti is geen edelhert. Sommige deskundigen stellen dat edelherten veel schuwer zijn dan wapiti’s, en dat wapiti’s gewend zijn aan deze vorm van ‘handling’. Volgens Geert Groot Bruinderink is het een heel ander verhaal als het het vangen van edelherten betreft. De herten komen dan misschien wel op het voer af, maar een kraal binnenstappen is toch iets anders. Dennis Lammertsma denkt dat je de herten daarop moet trainen. Dit betekent dat de herten voor langere tijd in en uit de kraal moeten kunnen lopen, waar je ze steeds even vastzet en dan weer los laat. Totdat je op een gegeven moment overgaat op echte vangst (Lammertsma, persoonlijke communicatie). Wim Knol denkt daar ook zo over: “veel te ingewikkeld”. Hij stelt dat het zenderproject op de Veluwe is gebleken dat er nooit grote aantallen herten naar de voerbakken trekken, en dat het een half jaar duurt voor de herten hieraan gewend zijn. Zodra de herten echter doorkrijgen dat de kraal gevaar kan betekenen, 'dan verandert hun gedrag direct en dat kan nog jaren naijlen' (Knol, persoonlijke communicatie). 

Persoonlijke ervaringen met het vangen van edelherten met een kraal is voor een van hen zelfs reden geweest om deze vorm van vangen voor altijd af te zweren; het geschrokken mannetje sprong na het dichtvallen van de valluik op het vier meter hoge hekwerk. Gelukkig zakte het hierdoorheen waarna het, ogenschijnlijk ongedeerd, het bos in kon vluchten. 'Als je het mij vraagt, het vangen op deze manier van edelherten, ik zou het nooit goed vinden, ik zou het nooit meer goedkeuren. Nee, nee.' (Groot Bruinderink, persoonlijke communicatie)."

Het uitsluitend behandelen van runderen en paarden zou misschien mogelijk zijn, maar het is wel onwenselijk. Als er bij de runderen en paarden verminderde aantallen worden geraliseerd dan zal de populatie edleherten extra groeien. Hier win je dus niets mee.

In onze nota populatiebeheer (die in de rechterkolom downloaden is) wordt al aangegeven dat ook anticonceptie geen oplossing is. Behalve de lastige praktische uitvoerbaarheid ervan stuurt dit de natuurlijke cyclus van de reproductie in de war.

Voor de duidelijkheid: om effectief te zijn zou je van de hele populatie edelherten 50% tot 90% van de wijfjes moeten vangen of verdoven, dit zijn ongeveer 1500 hinden! Dan moeten deze dieren tenminste één jaar een zichtbaar merkteken dragen. Hoe wil je dat doen? Het gevolg van een prikpil levert een verschuiving van geboortes van kalveren op en dat geeft weer meer sterfte in de winter. Het proces van vangen en/of verdoven van de dieren levert veel stress op en levert extra sterfte op. Edelherten hebben hele duidelijke roedelstructuren. De leidhinde bepaalt of er gepaard wordt en met wie. Een leidhinde heeft alleen de leiding als ze een kalf heeft. Wat gaat er gebeuren als je zo ingrijpt in de populatie. De natuurlijke machtsstructuren raken geheel verstoord. Roedels vallen uit elkaar en dieren weten niet waar ze aan toe zijn, veiligheid van de dieren valt weg.

Als je aan contraceptie bij de edelherten van de OVP zou beginnen, zou je weer een nieuw experiment opstarten. Iets wat nog nooit gedaan is. Het is absoluut onvergelijkbaar met een roedeltje wapiti's in een wildpark. Zeker 1500 hindes zouden door een kraal moeten en zichtbaar worden gemerkt. Of er moeten auto's lange tijd rondrijden totdat alle dieren met een blaaspijp of geweer zijn verdoofd en van de hormonen zijn voorzien. En dit proces zal regelmatig moeten worden herhaald.

Anticonceptie kun je niet het hele jaar doen, er is een beperkte periode voor in verband met de lange draagtijd van de edelherten. Het zou betekenen dat men in die periode vrijwel continue bezig zouden moeten zijn hiermee. Elke beleidskeuze tot nog toe is verklaard met de woorden: de natuur moet zijn gang kunnen gaan. Deze behandeling zou de grootste denkbare afstand hebben tot een natuurlijk proces.

Voorzitter Linthorst: 'Uit het rapport blijkt dat de wetenschappers de bijzondere gedragskenmerken van edelherten niet kennen en over één kam scheren met wapities, white tailherten en andere soorten. Een vorige inschattingsfout was het idee dat edelherten gebruik zouden gaan maken van een kleine onderdoorgang naar het Oostvaardersveld, behalve een kalf dat waarschijnlijk op zoek was naar zijn moeder is er geen hert onder de tunnel geweest. Daarnaast werd een mogelijk noodzakelijk terugdrijven door de tunnel als goede mogelijkheid gezien. Dit is tevens een totaal verkeerde inschatting van de eigenschappen en gedrag van het edelhert. Laat dit experiment niet weer een nieuwe, kostbare blunder worden in het OVP drama.'

En laten we ten laatste niet vergeten dat het beheer van de grote hoefdieren in de OVP vanaf 1 januari 2017 bij de Provincie Flevoland ligt. Daar heeft de tweede Kamer vóór gestemd. Misschien kunnen de leden van de Tweede Kamer zich aan hun eigen besluit houden en het beheer overlaten aan de Provinciale Staten van Flevoland.