Er loopt een edelhert in Drenthe, en al twee jaar. Het hert is behoorlijk onopgemerkt gebleven. Nu heeft de provincie een probleem, want mag het dier nu wel blijven of niet blijven.
Officieel heeft Drenthe een nulstand waar het edelherten aangaat. De provincie geeft aan dat het dier afgeschoten moet worden. Natuurmonumenten daarentegen vindt de argumenten daarvoor 'grote flauwekul.'
'De provincie Drenthe wil in beginsel ruimte bieden aan wilde populaties hoefdieren zoals edelhert en damhert.' zo staat er in het provinciaal Faunabeheerplan uit 2014. Echter, Tessa de Brink, woordvoerder van de provincie zegt: “Maar we hanteren wel een nulstand voor het edelhert als er geen SER is,” De nulstand wordt gehanteerd vanwege de verkeersveiligheid.
De SER (Soorten Effect Rapportage) beschrijft wat de consequenties zijn van een nieuwe soort: wat voor effect zij heeft op de natuur, op de recreatie, de verkeersveiligheid en de landbouw.
Een aantal jaren geleden is een SER gemaakt omdat er plannen waren om edelherten in het Drents-Friese Wold uit te zetten. Die rapportage viel toen heel gunstig uit: zowel ecologisch als economisch. Zo'n 2,7 miljoen euro zouden de aanwezigheid van de dieren opbrengen in de recreatiesector als er edelherten zouden lopen in het Drents-Friese Wold. Daar staat wel tegenover dat de landbouw 35.000 tot 50.000 euro schade zou kunnen lijden. De SER is echter nooit vastgesteld omdat er onenigheid ontstond over de vraag hoe schade door edelherten moest worden voorkomen.
Het edelhert dat nu al twee jaar stand houdt in zijn eentje dreigt hier nu de dupe van te worden. Volgens woordvoerder Brink gaat de provincie geen nieuwe SER opstellen omdat het draagvlak mist. Brink acht het onwaarschijnlijk dat dit dier op eigen kracht naar Drenthe is gekomen: "Tussen de huidige leefgebieden en Drenthe zitten nog te veel grote barrières zoals snelwegen en rivieren. Bovendien is dit hert in zijn eentje hier gekomen, terwijl herten zich gewoonlijk in groepen verplaatsen." Daarom zou de provincie het dier laten doodschieten als de gelegenheid zich voordoet.
Natuurmonumenten not amused
Namens Natuurmonumenten was Ruud Kreetz betrokken bij het opstellen van de SER voor het uitzetten van de edelherten in het Drents-Friese Wold. Volgens Kreetz klopt er niets van de argumenten van de provincie: "Er is allereerst helemaal geen SER nodig. Die moet er komen als er een populatie dieren aan het ontstaan is of wordt uitgezet, maar daar is nu geen sprake van. Dit is een enkel dier en er is geen enkele aanwijzing dat in Drenthe een populatie aan het ontstaan is."
Volgens Kreetz spreekt de provincie ook onzin als ze zegt dat het 'zeer onwaarschijnlijk' is dat het dier op eigen kracht naar Drenthe is gekomen: "Natuurlijk kun je daar aan twijfelen, maar uit de literatuur blijkt dat het heel goed mogelijk en zelfs heel normaal is. Het is bekend dat edelherten grote afstanden af kunnen leggen. Het is vrij normaal dat mannelijke edelherten afstanden afleggen van honderd kilometer of meer buiten hun oorspronkelijke leefgebied. En op die manier ontdekken ze nieuwe leefgebieden."
En dat is al eerder gebleken in Drenthe. In 2015 werd nabij Assen een Duits edelhert doodgereden. "Op de Noord-Veluwe leven edelherten die Flevoland in trekken. Op de Sallandse heuvelrug wordt de laatste tijd regelmatig een edelhert gemeld. Rond Winterswijk zijn waarnemingen van Duitse edelherten." aldus Kreetz. Kreetz noemt dat er steeds meer rasters verdwijnen en de aangelegde ecoducten helpen ook mee: “Daarmee krijgt het edelhert steeds meer ruimte om rond te zwerven. En dat doen ze dus ook.”
DNA onderzoek wijst uit dat het dier zijn roots heeft op de Noord-Veluwe. Ervaren faunabeheerders weten dat het vrijwel onmogelijk is om een wild edelhert te vangen en over te plaatsen. Kreetz: “Het edelhert in Drenthe heeft geen enkel probleem met barrières: hij steekt gewoon het Oranjekanaal of de A28 over. De ene keer zit hij aan de zuidkant van het kanaal, de volgende keer aan de noordkant.”
Het gaat hier om een enkel dier, maar dat betekent volgens Kreetz absoluut niet dat het zou zijn uitgezet: "Flauwekul. Juist mannelijke edelherten leven solitair en verplaatsen zich ook als solitair dier van de ene naar de andere plek."
Het heimelijke gedrag duidt ook op een wild hert. "De provincie is gewoon slecht op de hoogte van het gedrag en de ecologie van dit soort dieren. Ik vind het kwalijk dat ze met dit soort argumenten komen. Zeg dan gewoon 'wij willen geen herten in Drenthe'. Eigenlijk is het van de zotte. We leggen voor honderden miljoenen een infrastructuur aan met ecoducten zodat die herten van de Veluwe af kunnen komen, en als ze dat doen dan schieten we ze dood." De provincie wijst in een reactie nogmaals naar de verkeersveiligheid: "Zo'n edelhert weegt 250 kilo."
Overig grofwild in de provincie Drenthe
Nabij Oranjewoud groeit een al vrij grote populatie damherten, deze dieren zijn dichtbij de grens van Drenthe. In de buurt van Beilen is deze herfst een groep everzwijnen gezien. En sinds twee-en-een half jaar loopt er dit edelhert rond in de provincie.
Gespot
Rein Schonewille zag het hert enkele weken geleden: vertelt Rein Schonewille. "Begin november was ik op de hei en toen zag ik ineens een groot hert op me afkomen. Het schuim stond hem op de bek, en de schapen waren er bang van. Ik kom er heel graag, wat kijken en fotograferen als ik iets moois zie. Maar zoiets heb ik nog nooit gezien."
Schonewille is een van de weinige mensen die het Drentse hert heeft gezien: "Het was een prachtig gezicht, dat hert boven het gras. Dat je zoiets in Drenthe kunt zien, ik vind dat heel mooi."
Geheimzinnig dier
Volgens Ruud Kreetz is het een heel geheimzinnig dier. Tot nu toe hebben slechts een handjevol mensen het dier gezien. “Hij is bijna alleen 's nachts actief, heel schuw, zwerft over grote afstanden rond. Pas geleden kreeg ik nog een melding van een vrouw die naar ons kantoor belde dat ze een edelhert had gezien. En ik vind soms sporen maar het is een heel schuw dier.”
Kreetz is er van overtuigd dat het dier de IJssel is overgezwommen: “Dat is voor zo'n hert geen enkel probleem", zegt Kreetz. "Met een beetje geluk hebben we hier binnenkort nog meer edelherten. Als je kijkt naar die herten in Flevoland, die kunnen door de bossen langs de Randmeren naar het noorden trekken en dan zitten ze zo in de Wieden en de Weerribben. En dan is het maar een klein stukje naar Drenthe."
Kreetz kijkt uit naar die ontwikkeling: "Ik vind dit geweldig, vooral omdat die dieren het op eigen kracht doen. En misschien gaat het nu wel vaker gebeuren, nu die wolven op de Veluwe zitten. Dat zorgt toch voor extra onrust onder de herten."
Meer waarnemingen in Drenthe
In de afgelopen jaren zijn er verschillende edelherten waargenomen in Drenthe: 'Eind 2003 liep er een vrouwtje rond bij Gasteren. Dit dier was ontsnapt of illegaal uitgezet en is doodgeschoten.” In 2015 heeft VhE nog DNA afgenomen van edelhert dat was aangereden op een oprit van de snelweg nabij Assen. Dit hert had Duits DNA. Bij Veenhuizen en Norg liepen twee hindes begin 2017. Ook deze dieren waren ontsnapt of illegaal uitgezet en werden doodgeschoten, een hert dat ontsnapte vanuit een hertenhouderij bij Smilde in 2019 trof eenzelfde lot. Maar het hert dat nu door Drenthe loopt, dat is een heel ander verhaal.
Prenten op De Haar
Peter Venema van de provincie Assen ontdekte in november 2018 al sporen van een groot hoefdier op militair oefenterrein De Haar. Hij besteedde er op dat moment weinig aandacht aan, zo schreef hij in het wetenschappelijke blad Lutra van de Zoogdiervereniging, maar een week later vond hij in hetzelfde gebied weer sporen en ging eens goed kijken.
Venema heeft de prenten opgemeten en zag dat ze alleen van een edelhert konden zijn. Vanwege de zeldzaamheid van edelherten in Drenthe besloot hij het dier middels cameravallen op foto's te vangen en de sporen af te lopen. Op deze manier kon Venema het dier een half jaar lang volgen, dat leverde een schat aan gegevens op.
Boonsel
Het aantreffen van keutels maakte een DNA-analyse mogelijk. Bij de Universiteit van Wageningen werd duidelijk dat het dier familie is van de herten op de Kroondomeinen op de Veluwe. En daarmee was het vermoeden van een wild dier bevestigd. Dat maakt het de eerste gedocumenteerde waarneming van een wild edelhert in Drenthe. Het is interessant dat de herten van de Veluwe in staat zijn om op eigen gelegenheid Drenthe te bereiken.
Hijkerveld en De Haar
Het edelhert dat nu in Drenthe loopt is behoorlijk heimelijk. Het hert is vrijwel uitsluitend 's nachts actief, en heeft een ruim leefgebied. Venema kan de sporen van het dier soms kilometers lang volgen: aan de sporen is te zien of het dier rustig voedsel aan het zoeken is, of dat hij doelbewust op weg is naar een andere plek. Overdag liet het hert slechts een enkele keer zien op het Hijkerveld.
Het gedrag van het hert wekt verbazing bij boswachter Bertil Zoer van het Drentse Landschap: “Het dier heeft maandenlang in de omgeving van het Hijkerveld en De Haar gezworven, maar ik heb verder alleen gehoord dat onze herder op het Hijkerveld hem een paar keer gezien heeft.”
Venema van de provincie Drenthe haalde medio juli 2019 zijn wildcamera's uit het veld. Het dier is dan al enkele weken niet meer gezien. Tot begin november dit jaar het hert ineens weer opdook.
Petitie
Inmiddels is er een petitie gestart, deze moet voorkomen dat het edelhert in Drenthe wordt afgeschoten. De petitie is in enkele dagen tijd ruim 3400 keer ondertekend.
De petitie is gestart door Mark Tuit van IVN Natuureducatie, hij is blij verrast. “Dit is bizar, echt boven elke verwachting.” Tuit wil met de petitie dat het dier niet wordt afgeschoten.
Tuit snapt dat de provincie verkeersveiligheid noemt: "Het is een enorm dier, maar in een eigen beleidsplan van de provincie staat dat edelherten en ook damherten welkom zijn", stelt hij.
Bovendien is er in de tweeënhalf jaar dat het dier rondloopt geen enkele melding gedaan over ongelukken volgens Tuit. "We moeten ervan genieten, dat schrijft de provincie ook in zijn eigen beleid."
De provincie Drenthe is op de hoogte van de 'grote steun' voor de petitie en buigt zich over de ontstane situatie. Op dit moment geldt een nulstandbeleid voor groot wild, wat betekent dat de dieren niet welkom zijn. “Hierbij is het uitgangspunt eerst te verdoven en zo mogelijk te verplaatsen met als ultimum remedie pas het doden van het dier”, aldus een woordvoerder.