Sinds december 2011 zijn wij (zoon Ruben en ik) actief voor de rasterploeg van Het Edelhert. De rasterdagen hebben inmiddels een vaste plaats in onze agenda. Ondanks dat we thuis ook genoeg te doen hebben (ruim700 m2 tuin met vijver en drie kippenhokken) willen we het werken in de natuur met een groep mensen waarbij we ons thuis voelen niet graag laten schieten. De overige gezinsleden houden daar ook zoveel mogelijk rekening mee. “Kan niet want dan zijn pa en Ruben rasteren!” Degenen die niet thuis wonen hoor ik soms fluisteren: Gaan ze dan weer naar hun hertenvriendjes?
En dan komt er een telefoontje van Piet: Wil jij van  zaterdag 15 september een verslag maken? Hoewel ik geen journalistieke gaven bezit (dan was ik wel bij het een of ander dagblad gaan werken), heb ik toegezegd een poging te willen doen. Na Piet een fijne avond gewenst te hebben en een tot ziens op 15 september, bedenk ik: Waarom kan ik toch zo moeilijk nee zeggen. Zou Piet dat aangevoeld hebben?


Wat vooraf ging.
Dit keer een uitnodiging voor zaterdag 15 september 2012 om naar Drie af te reizen voor het verwijderen van een oud zwartwildraster in de Speulder- en Sprielderbossen. Zo blijkt maar dat de rasterploeg een veelzijdige taak heeft. Even kijken hoe “vroeg” we het bed uit moeten – voor ons is het meestal ruim een uur rijden – en natuurlijk Ruben informeren.
Verder even kijken of ik wat informatie kan vinden over het gebied waar we aan de slag gaan. Dat was dit keer eenvoudig. Uit een beschrijving van een wandelroute (Staatsbosbeheer) citeer ik onze opdrachtgever boswachter Lennard Jasper:
“Drie is een kleine enclave te midden van het uitgestrekte Veluwebos. Het gehuchtje Drie werd al in de vroege middeleeuwen, in het jaar 855, vermeld in een akte als ‘Thri’. Het leuke is dat het nog altijd als zodanig bestaat en niet is uitgebreid of opgeslokt door een naburig dorp. Het ligt hoog op de stuwwal, waar de watervoorziening altijd uiterst lastig is geweest. Gelukkig waren er wel enkele poelen waarin water bleef staan, zoals in het Solse Gat en de Waskolk.
Het Speulder- en Sprielderbos zijn al eeuwenlang in gebruik voor de productie van timmerhout, waarvoor mooie rechte beuken en eiken nodig waren. De beste stammen werden geselecteerd en geoogst. Idealiter ontstaan er dan open plekken, waar nieuwe bomen mooi recht kunnen opgroeien. Maar vaak kregen kiemende en jonge boompjes weinig kans, omdat er in die bossen ook vee graasde. De bomen rond de kapplek groeien dan naar het licht, dus scheef. Behalve percelen timmerhout was er vrij veel eikenhakhout, dat eens in de acht jaar werd geoogst voor de schors, die nodig was voor het looiproces bij leerlooierijen. Het ontschorste eikenhout was zeer gewild als stookhout. Van de stammetjes werd gereedschap gemaakt.”

Belangrijke informatie die door Lennard verzwegen wordt, vind ik op een andere plek: 
Om het brand- en timmerhout zo eerlijk mogelijk te verdelen werd er in die tijd geloot (=gespeuld) of gedobbeld (=gesprield). Ieder hield zich angstvallig aan de regels. Bij diefstal werden de vingers afgehakt én zou je volgens zeggen het eeuwig leven voorgoed verspelen. 
Op 15 september werken we in de buurt van het Solse gat. Volgens de sage zou hier een compleet klooster door de aarde verzwolgen zijn. De toorn van God, omdat de monniken in het klooster op dit kruispunt van handelswegen er een liederlijk leven op na hielden.

Ineens lag er een zware verantwoordelijkheid op mijn schouders.



Een moeilijk besluit
Ik kon me niet namelijk voorstellen dat Henk en Piet dit wisten en ons desondanks naar zo’n gevaarlijke plek zouden sturen. Was Lennard misschien ontevreden omdat hij de klus op Spelderholt zelf af had moeten maken en wilde hij op deze manier wraak nemen?
Wat moest ik doen? 
Henk of Piet bellen met het dringende verzoek om alle rasteraars te wijzen op de gevaren?
De drank zou deze keer in ieder geval thuis moeten blijven! Maar angsthazen, illegale stangenzoekers, borrelaars en soortgelijke lieden zouden het dan af laten weten. Wie komt dan nog?
Anderzijds degenen die toch kwamen telden dubbel want: Een gewaarschuwd mens telt immers voor twee! Of mondje dicht en hopen dat we er goed vanaf komen?
Het was een moeilijke afweging maar uiteindelijk besloten om niets te melden, maar ik ben er de hele dag niet gerust op geweest. Het ging bijna de hele dag goed, maar daarover later meer.
Besef wel dat de afzeggers waarschijnlijk over dezelfde informatie beschikten en alleen maar smoesjes verzonnen hebben.

De dag zelf
Helaas was Ruben ziek. Toen ik tegen half negen arriveerde was het nog rustig. Routebeschrijving niet bij me, maar al snel werd ik de weg gewezen door de eerstvolgende rasteraars. Rond negen uur was iedereen aanwezig en kreeg Lennard de gelegenheid om de klus voor vandaag toe te lichten.
Vooraf vroeg hij aandacht voor het toenemend aantal paardenbezitters op de Veluwe die vaak hoge hekwerken rond hun weiden plaatsen. Gevolg een toenemende versnippering. Hij riep op om bij het werkterrein van de rasterploeg nadrukkelijk ook aandacht te schenken aan het particulier grondbezit. Hij verwees naar een nabij gelegen perceel grond dat keurig van een manchet was voorzien. Omdat de boer geen schadevergoeding ontvangt heeft hij door het plaatsen van schrikdraden benutting door edelherten onmogelijk gemaakt.


Lennard heeft tijdens zijn inleidend praatje aandachtige toehoorders.

De klus
De klus voor deze dag bestond uit het verwijderen van een twee meter hoog raster rond de aanplant van loofbomen. Het gebied komt weer vrij voor de benutting van onder andere het Edelhert.
Na een kleine wandeling bereikten wij de locatie en vol energie toog een ieder aan de slag. Krammen trekken, gaas knippen en oprollen, de palen verwijderen en tot slot de gaten dempen. Het is altijd weer verbazend dat bijna als vanzelf een taakverdeling ontstaat. En mocht het misgaan dan hebben we onze coördinatoren Henk en Piet om bij te sturen.
Rond koffietijd was duidelijk dat de klus zo snel verliep, dat de soep – hoewel nooit zo heet gegeten als opgediend – dit keer wel koud verorberd moest worden. Om dat te voorkomen had Lennard nog wat werk achter de hand.


Het te verwijderen  hek  wordt ter plekke bekeken


Hier doet Arjan een poging om indruk te maken. Zo te zien lukt dat niet.


Zo kan het ook

Het fantastische weer maakte dorstig en deed ons uitzien naar de koffie en thee. De catering staat misschien wat minder op de voorgrond maar het is wel wat ons op de been houdt.


Altijd gezellig om tijdens deze korte pauze wat bij te kletsen. Let op de verschillende praatgroepjes.


Het oude materiaal wordt afgevoerd naar een centrale plek.


De klus is gereed, Lennard zal er voor zorgen dat het oude materiaal wordt afgevoerd.

Deze klus ging zo voortvarend, dat Lennard (en Piet?) dankbaar gebruik maakte van onze aanwezigheid  door snel nog even 2 klusjes in de directe omgeving te regelen. Daar de soep nog niet warm was werd de hele ploeg nog even aan het werk gezet. Een tegenvaller voor sommigen, die al vol verwachting op de picknickbanken zaten.

Lunch
Tijdens de pauze was er de bekende soep en natuurlijk de borrel. Piet maakte van de gelegenheid gebruik om Leo en Helene toe te spreken en een blijk van waardering te overhandigen. Zij hebben vele jaren gezorgd voor de catering maar dit was (helaas) niet meer te combineren met hun andere werkzaamheden voor Het Edelhert.


Piet heeft zojuist zijnhartelijke woorden tot Leo en Helene uitgesproken. Let op de “klappende” handen van de hoorders.


Saskia neemt de soepbereiding  over en als ik het goed inschat wordt de volgende generatie de kneepjes van het koken en opdienen al bijgebracht.


Wie na de pauze wilde vertrekken kon gaan en een iets  uitgedunde club rasteraars ging aan de slag om het aanvullende werk, zijnde “het klusje” en de klus 2 af te ronden.

Klusje
Het vastzetten van de bovenste spandraad van een raster om te voorkomen dat het raster – voorzien van een keurig manchet – zou gaan verzakken.


Gezien de omvang kon dit door drie rasteraars afgehandeld worden.


Klus 2
Die tweede klus bestond uit het verwijderen van en oud zwartwildkerend raster rond een kleine weide. De bedoeling is hier een fruitboomgaard aan te planten (hoogstammen).
Het oude raster lag deels plat en de span- en prikkeldraden zaten ook in de grond en het lange gras verward.


De start van klus 2


Bij de afronding van klus 2 bleek dat er een groot onderscheid is, zie onderstaande foto’s.


De heren of de luxe paarden!


De knechten of de werkpaarden!


Als laatste wordt het oude raster afgevoerd.


Witte wieven?
Tijdens klus 2 moet er een moment geweest zijn waarop de Witte Wieven uit het Solse gat gewacht hebben. Ongemerkt hebben zij Egbert de sleutel van de auto ontfutseld, zo bleek bij terugkomst bij de werkschuur.
Piet is met Egbert de reserve sleutels op gaan halen in Barneveld. De achterblijvers hebben een snelle zoekactie op touw gezet. Helaas bleef de sleutel onvindbaar.


Niet alle zoekers zijn in beeld maar duidelijk is dat er flink gespeurd werd.


Ondanks een wat onverwacht slot kunnen we wederom terugzien op een zeer geslaagde dag.