De tijd van het jaar, waarin de herten bereid zijn te paren is de bronsttijd en loopt globaal van 15 september tot begin oktober. Een hinde is bronstig gedurende een dag en de herten zijn enkele weken in staat van opwinding. Wordt ze in die dag niet bevrucht, dan ovuleert ze na ongeveer 18 dagen opnieuw. Dat kan zich tot 3 à 6 maal herhalen voordoen. Algemeen geldt dat de bronst duurt van midden september tot begin oktober. Geografisch gezien kan het iets verschillen, ook het ene en andere jaar vertoont de top van de bronst ook wel wat variatie. De Hoge Veluwe en de Asselse Heide zijn meestal het eerst.

Globaal begin van de bronst per gebied, waarbij de top meestal 10-12 dagen later is:

4 september NP de Hoge Veluwe
10 september de Asselse Heide
15 september Kroondomein
18 september overige bieden

Foto: Jan Paulides
Het hert is in de bronst een echte macho

Bij de herten verandert er door het opspelen van de hormonen het een en ander aan het uiterlijk. Allereerst gaan de bronstmanen (haren om de hals) groeien en vergroot de keelzak. Hierdoor krijgt het hert een imposant uiterlijk en het hert wordt een echte macho. Om de dames te imponeren slaat hij met zijn gewei tegen struiken en kleine boompjes, en haalt zijn gewei door het gras of de hei. Soms blijft er nog wat in zijn gewei hangen en hij draagt dat parmantig met zich mee. Om lekker voor de dames te ruiken neemt hij extra vaak een modderbad en urineert tegen zijn eigen buik. Om het verbaal te ondersteunen is het geluid dat een hert kan maken veranderd. Het hert kan nu burlen. Het lijkt een beetje op loeien van een koe, maar dan nog lager van toon. De concurrentie kan niet alleen zien en ruiken, maar ook horen wie daar de baas is of denkt te zijn.

Foto: Jan Paulides
Burlend geeft het plaatsthert aan: hier ben ik de baas

Als we het met een mens zouden vergelijken, dat zou de jonge man (het hert) zijn uitgaanskleren aantrekken (bronstmanen) en lekkere after shave opdoen (zoelen en sprenkelen) en in zijn stoere auto met ronkende uitlaat (burlen) op de boulevard rondrijden om vervolgens in de discotheek (bronstplaats) een leuk meisje (hinde) te versieren.

Foto: Jan Paulides
Soms komt het tot geweiengekletter

En als twee mannen achter hetzelfde meisje aanzitten, dat kan het weleens op een knokpartijtje uitlopen. Zo ook bij de herten. Meestal blijft het bij stoer doen, maar soms komt het tot een vechtpartij. De herten staan tegenover elkaar en proberen met hun gewei de ander achteruit te duwen.
De hinden bepalen waar de bronst plaatsvindt, een belangrijk gegeven is daarbij het voedselaanbod. De herten komen naar dat gebied, soms van tientallen kilometers ver, telkens weer naar dezelfde plek waar de hinden zich bevinden. Het hert, dat de heerschappij heeft in een bepaald gebiedje heet plaatshert. Daarbij zijn er enkele bijherten, die het graag over willen nemen, zodra zij de kans krijgen. Zolang het verschil in dominantie groot is, zal het niet tot schermutselingen komen. Zodra een van de bijherten wat ouder wordt zal hij het plaatshert van de troon willen stoten en kan het tot een duel komen. Sommige bijherten zijn slim en maken van de situatie gebruik om, indien de hinde dat wenst, tot paring over te gaan. Het hert beslaat de hinde. Over het algemeen worden alle hinden en bijna alle smaldieren beslagen, de kalveren zijn nog niet geslachtsrijp. De smaldieren en hinden die niet bevrucht zijn, noemen we guste hinden.

ImageDe smaldieren en hinden ovuleren in de bronstijd. De herten kunnen ruiken wanneer dat bijna zover is. Het hert trekt de bovenlip iets op en tilt de kop en fleemt. Is de hinde tot paring bereid, dan bestijgt het hert de hinde en na een paar stoten brengt het hert zijn zaad in de schede van de hinde. Meestal is de bevruchting geslaagd, maar het kan voorkomen, dat de hinde een week later wederom bronstig wordt. Tijdens deze nabronst reageert het hert onmiddellijk en zal weer zijn taak verrichten. 34 weken later, om en nabij 1 juni zal er vervolgens een kalfje geboren worden.

Bekende bronstplaatsen:
Rheder- en Worthrhederheide (Natuurmonumenten)
Asselse Heide (Kroondomein)
Wildbaanweg (Hoge Veluwe)
Deelerwoud (Natuurmonumenten)

Hoenderlo  - Afgelopen week tijdens een boswandeling heb ik dit mooie plaatje kunnen schieten van het visitekaartje van Het Nationale Park De Hoge Veluwe, het edelhert Hubertus.  Dit bijzondere hert zat heerlijk zijn maaltijd aan de rand van het bos te herkauwen. Een prachtig moment om dit van zo dichtbij met de camera vast te leggen en zo dichtbij te kunnen waarnemen hoeveel teken zo'n dier met zich meedraagt. In alle rust, van beide kanten, hem daar zo op zijn gemak zijn voedsel te zien herkauwen zonder andere fotografen om je heen, is mooi om mee te maken! Zijn prachtgewei heeft hij inmiddels geveegd en gebruikte hij die middag alleen om de steekvliegen mee te verjagen, wat ook een ware plaag voor hem was. Hopelijk maakt hij met dit imposante gewei over ruim een maand een goede kans in de bronsttijd, zijn aanwezigheid niet onopgemerkt aan de hindes voorbij te laten gaan. 

Van de redactie: N.B. Hubertus is een 4e kops hert wat zich redelijk goed laat benaderen en is te vinden in de omgeving van het Zwarte Veld, het Grasbos en het Stenen Hert. Opmerkelijk is het goed ontwikkelde gewei. Als (gaffel-)spitser had Hubertus reeds een uitzonderlijk gewei. Mogelijk heeft het feit dat dit hert zich goed aangepast heeft aan de aanwezigheid van mensen in zijn directe omgeving en dus weinig last heeft van de mogelijke bijbehorende stress, geholpen om in weldoorvoede gezondheid zich lichamelijk goed te ontwikkelen.

Hoenderloo - Voor de derde keer vindt het Open Nederlands Kampioenschap Burlen plaats in Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Wie het allerbeste de bronstroep van het edelhert nabootst, mag zich een jaar lang Nederlands kampioen Burlen noemen.

Het burlen heeft de mens altijd gefascineerd. Ieder jaar opnieuw proberen natuurliefhebbers en jagers tijdens de bronst het burlen zo goed mogelijk te imiteren. Sommigen zijn daar zo bedreven in, al dan niet met gebruik van hulpmiddelen, dat mens nauwelijks te onderscheiden is van hert. Reden voor Het Nationale Park De Hoge Veluwe om een wedstrijd te organiseren.

Inschrijven
Iedereen kan zich inschrijven voor het eerste NK Burlen. Deelnemers krijgen twee minuten de tijd om zo natuurgetrouw mogelijk een burlend edelhert na te doen. Hulpmiddelen zijn toegestaan en de presentatie wordt meegewogen bij de beoordeling. 

Niet meedoen, wel kijken
Kunt u geen hert nadoen, maar bent u wel benieuwd naar de pogingen van de deelnemers en hun creatieve uitdossingen? Kom dan op augustus naar het Park en geniet van een wel heel originele wedstrijd. Goede kans dat u, tegen het einde van de dag, ook nog echte herten hoort burlen! Het eerste burlen is begin augustus reeds gehoord aan de Wildbaanweg.

Wat is Burlen?
Ieder jaar in september staat de edelhertengemeenschap in Het Nationale Park De Hoge Veluwe weer op z’n kop. Het is dan bronst en de herten laten met hun bronstroep, het burlen, weten dat ze bereid zijn te vechten voor een harem met hindes. Het burlen is een machtig, indrukwekkend geluid dat geen ander dier maakt. Het is het beste te omschrijven als iets wat tussen het brullen van een leeuw en het loeien van een stier in zit.

Kijk hier naar een videofragment van een burlend hert: https://www.youtube.com/watch?v=jAUuq59AW6s

Praktische informatie
Datum: zondag 30 augustus
Locatie: Marchantplein in het centrum van het Park.
Tijdstip: 14.00 tot 16.00 uur
Deelname is gratis (excl. entree Park)
Inschrijven voor deelname via www.hogeveluwe.nl