Edelhertenbronst in de vrije wildbaan deel 2

Bezoek aan Het Aardhuis Hoog Soeren

Afgelopen week heb ik met Engelse kennissen een uitstapje gemaakt en een bezoek gebracht aan het voor de VhE zo bekende en totaal gerenoveerde Aardhuis. De Veluwe was met haar herfstkleuren op zijn mooist en was het vooral door de vele beuken, eiken en berken geweldig toeven!

Eerst maar een bezoek aan het Aardhuis zelf met goede horeca met ‘kleine kaart’ waar het gezellig druk was. Geen grote keuze, niet luxe maar gewoon goed! Op de eerste verdieping is het bezoekerscentrum waar d.m.v. de film van Luc Entink goede voorlichting wordt gegeven over de Veluwe en haar bewoners.

De inrichting heeft een mooie facelift gehad maar is het jammer dat de oorspronkelijkheid totaal verdwenen is. De opgezette dieren waren misschien wel wat mottig maar het had wel wat!

Het bezoek aan de wildobservatieplaats compenseerde veel en maakt de dag helemaal goed. Het varkensraster is verdwenen maar veel damwild op en om de WOP was een lust voor het oog. Als lid van VhE wil je natuurlijk ook wel edelherten zien en of het op bestelling was, een roedel kaalwild met, ja ja een heus behoorlijk hert passeerde de WOP langzaam peuzelend aan het laatste groen. Tevreden stapten we weer richting Aardhuis genietend van de herfstkleuren en nagenietend van het getoonde wild!

Gerechtelijke dwaling?

Begin deze week heeft de rechter zich opnieuw moeten buigen over het afschotbeleid in de OVP, dit omdat o.a. De Faunabescherming de zaak weer voor de rechter had gebracht. De rechtbank oordeelde dat de Provincie Flevoland niet goed heeft kunnen uitleggen waarom het nodig is om deze aantallen dieren af te schieten. De Provincie heeft het Rapport van Geel gevolgd en de rechter oordeelde dat in dat rapport geen ecologische onderbouwing zat.

Op de site van de Rechtbank Midden Nederland valt de volgende uitspraak over het nieuwe afschotbeleid in de OVP te lezen:

Lelystad, 12 november 2019

De rechtbank Midden-Nederland heeft de opdracht om het aantal edelherten in de Oostvaardersplassen door afschot terug te brengen naar 490 vernietigd. De beroepen die verschillende stichtingen tegen het besluit hebben ingesteld zijn vandaag behandeld door een meervoudige kamer. De rechtbank heeft na de zitting mondeling uitspraak gedaan, waardoor de opdracht tot afschot direct niet meer geldig is.

Motivatie onvoldoende

De provincie heeft niet goed kunnen motiveren waarom het afschieten van edelherten tot een doelstand van 490 nodig is. Dat dit in het belang is van de wilde flora en fauna van de Oostvaardersplassen of om het lijden van edelherten te voorkomen is niet goed onderbouwd. De provincie heeft zich voor een belangrijk deel gebaseerd op het rapport van de commissie Van Geel, maar dat is een beleidsmatig stuk en geen ecologische onderbouwing. Tegenover de ecologische rapporten die de provincie wel heeft laten opstellen staat bovendien het uitgebreide rapport van een bioloog die al lang bij het natuurgebied betrokken is en door de stichtingen Dierbaar Flevoland en Fauna4Life is ingeschakeld (Frans Vera? Red.). Dat rapport is in oktober naar de rechtbank gestuurd en geeft nu reden om te twijfelen aan de onderbouwing door de provincie.

Urgentie

Omdat er nog maar weinig tijd is totdat de geldigheid van de opdracht op 1 januari 2020 verstrijkt, krijgt de provincie niet de gelegenheid om de ondermaatse motivering nog te repareren. Dat betekent dat vanaf vandaag geen herten meer mogen worden afgeschoten op basis van de opdracht. Wel heeft Staatsbosbeheer nog steeds de mogelijkheid om herten af te schieten om lijden te voorkomen. Dat kan op basis van een ontheffing uit 2015 die definitief is en vandaag dus niet ter beoordeling voorlag.

Ja, dit is toch een eigenaardige uitspraak en blijkt veel korte termijn geheugen bij diverse mensen niet meer te werken. De ecologische onderbouwing, waarschijnlijk gebaseerd op het ecologisch beleid van Frans Vera over de afgelopen jaren waar de rechtbank vanuit is gegaan is een herhaling van zetten met een ‘over de datum houdbaarheid’ want:

Zijn we vergeten dat de OVP, een Natura 2000 gebied volledig is geruïneerd door dit ecologisch beleid van de laatste tientallen jaren?

Zijn we vergeten dat vele honderden grazers jarenlang konden verhongeren zonder een behoorlijk genadeschot door dit ecologisch beleid van de laatste tientallen jaren?

Zijn we vergeten dat de meerderheid aan vogelsoorten uit het vogelnatuurreservaat OVP zijn verdwenen door dit ecologisch beleid van de laatste tientallen jaren?

Zijn we vergeten dat Ecoloog prof. dr. Frank Berendse, gezegd heeft “we hebben ons vergist met dit ecologisch beleid van de laatste tientallen jaren.”

“De OVP zelf zullen lang nodig hebben om te herstellen van dit wanbeheer van de laatste tientallen jaren".

Zijn we alle voeracties en maatschappelijke onrust vergeten over dit ecologisch beleid van de afgelopen jaren?

De ecologen hadden het betreffende het OVP beleid, bewijsbaar totaal mis dus er moest wel beleidsmakend ingegrepen worden en dat heeft de politiek van Flevoland ook met grote meerderheid gedaan!

Daarom:

VhE is nog niet vergeten dat de Flevolandse politiek met overgrote meerderheid van stemmen heeft ingegrepen op dit falende, ecologische beheer van de laatste tientallen jaren, een idee van Frans Vera!

VhE is nog niet vergeten dat deze politieke ingreep mede was gebaseerd op het gedegen rapport van de Commissie van Geel en een prima juridische onderbouwing ‘gehakt’ heeft gemaakt van de ecologische dwalingen!

Als we deze politieke beslissing ter correctie van het ecologische gehannes nog vers in het geheugen hebben hoe is deze gerechtelijke uitspraak van de Rechtbank Midden Nederland dan te rijmen met de werkelijkheid? Heeft de rechter de belangrijkste stukken niet gelezen of heeft de Provincie Flevoland deze niet aangeleverd? Dat deze uitspraak alleen maar vertragend werkt zal duidelijk zijn, net als alle andere gerechtelijke bezwaren zal dit in hoger beroep weer teniet worden gedaan!

Onderstaande foto's geven het verschil aan tussen 2005 en 2017. De foto's zijn van de dezelfde plek. In 12 jaar tijd is het hele bos weggevaagd/opgegeten.

Edelherten op Rum krijgen de kalveren eerder

(Foto is gemaakt als dia en omgezet naar digitaal, vandaar de kwaliteit.)

Edelherten op Rum werpen eerder hun kalveren. Op het Schotse eiland Rum leven een groot aantal edelherten. De edelherten van het Schotse eiland Rum krijgen hun kalveren steeds eerder. Onderzoekers menen dat dit mogelijk van klimaatverandering komt. Op het eiland wordt al ruim 45-jaar gegevens verzameld over de aanwezige edelherten.

Op het eiland wordt al geruime tijd intensief onderzoek uitgevoerd naar de grazende edelherten. Wetenschappers hebben al zeker 45 jaar aan veld- en genetische gegevens verzameld. En daaruit blijkt nu iets opvallends. Hindes krijgen ieder jaar één kalf. Uit de data blijkt dat de Schotse hindes per decenium drie dagen eerder een kalf zetten. Dat heeft erin geresulteerd dat hindes nu ongeveer twee weken eerder bevallen dan de edelherten in de jaren tachtig. Daarnaast blijkt dat de hindes die eerder bevallen ook gedurende hun hele leven meer nakomelingen krijgen. Dat is op zijn minst opmerkelijk.

De vraag is nu waarom hindes steeds hun jongen steeds eerder op de wereld zetten. Wetenschappers weten dat dit te maken heeft met het effect van warmere temperaturen op het gedrag en fysiologie van de edelherten. Maar nadat onderzoekers zich nog eens over de data bogen, komen ze nu tot een tweede conclusie. De uitkomsten van hun onderzoek zouden er nu ook op wijzen dat de edelherten aangespoord door natuurlijke selectie genetisch veranderen. Ofwel: de edelherten op het Schotse eiland evolueren.

De genen die ervoor zorgen dat edelherten eerder bevallen komen in de kleine vijftig jaar steeds vaker voor. “Dit is één van de weinige gevallen waarin we evolutie in actie zien,” zegt onderzoeksleider Timothée Bonnet. “Het laat zien dat het de populatie edelherten kan helpen om zich aan te passen aan klimaatverandering.”

Het was Charles Darwin zelf die zei dat evolutie traag verloopt en niet in een mensenleven waargenomen kan worden. Toch lijkt dat bij de edelherten op het eiland Rum wel het geval te zijn. De bevindingen zijn daarom een fascinerend voorbeeld van de impact die klimaatverandering kan hebben op wilde dieren. “Langetermijnstudies zijn één van de weinige manieren om goed te begrijpen hoe bepaalde populaties reageren op veranderingen in het milieu en hoe we met de gevolgen moeten omgaan,” besluit onderzoeker Josephine Pemberton.

Bronstwandeling AWD

Vogelenzang - Op zaterdagmiddag rond half vier rijden wij via kleine dorpjes zoals Zwaanshoek en Bennebroek richting Vogelenzang. Op de borden kom je plaatsnamen tegen van Hillegom en Lisse, wat bevestigt dat wij hier in de 'Bollenstreek' zijn, achter Haarlem en vlakbij Zandvoort. Onze bestemming is Boshut ’t Panneland aan de rand van de Amsterdamse Waterleiding Duinen (Vanaf nu noem ik die AWD). Via een heel smal weggetje komen we op een verrassend groot parkeerterrein bij de boshut aan. Hier is een van de officiele ingangen van de AWD.

De AWD is een van de grootste natuurgebieden in Nederland. Een prachtig gebied van ruim 3400 hectare, waar sinds 1853 drinkwater wordt gewonnen voor Amsterdam. Het gebied is in beheer van Waternet, wat de werkgever is van onze gids van vanmiddag, boswachter Jan Piet Heeremans.

Stipt om half vijf begint onze excursie. We zijn met een kleine groep van zeven, en natuurlijk Jan Piet. Olinda trapt af met een inleiding, Jan Piet vertelt ons dat in het gebied de hoogbronst op dit moment gaande is. De dieren in de AWD zijn erg gewend aan de vele bezoekers en daarmee is de bronst goed en van dichtbij te observeren.

De bronst is in grote lijnen vergelijkbaar met die van Edelherten. Echter de dominantie van de herten en ook de gevechten onderling zijn veel minder heftig. Ik citeer Jan Piet: "Het is hier 'een lieflijk gebeuren'". De bronst duurt hier tot ongeveer 1 november en heeft daarna een pauze van drie weken. In die periode kunnen de herten bijkomen. Rond 21 november begint de nabronst van ongeveer twee weken waarin de nog niet beslagen hindes alsnog beslagen worden.

De groep loopt achter Jan Piet aan richting de ingang van het gebied. Tijdens de wandeling komen we al diverse jonge herten en een paar kalveren tegen. Ze zijn tot op een paar meter te benaderen. Op afstand staan ze ons gezellig te bekijken.

Jan Piet vertelt ons over het beheer van de dieren, met collega’s samen telt hij jaarlijks de dieren, op basis van die stand wordt ook het afschot bepaald. Het beheer richt zich voornamelijk op kalveren en hinde’s om op die manier de groei van de populatie te remmen. Het beheer in een gebied waar zoveel dieren lopen lijkt niet moeilijk, het zijn vooral de bezoekers die het jagen in dit gebied ontzettend inspannend maken aldus Jan Piet: “je schrikt enorm als je schiet, en er komt ineens iemand overeind, die notabene in camouflage, paddestoelen aan het bestuderen is”.

Opeens begint Jan Piet langzamer te lopen. We komen nu vlakbij een van de bronstarena's. Daar waar het allemaal gebeurt. Je kan de herten al horen burlen. Wat een beleving. Zo dicht hebben we nog nooit op de bronst gestaan. Je staat naast de bronstkuilen en hoort de herten overal om je heen.

We lopen verder en er ontvouwt zich een bijzonder schouwspel om ons heen. We zien diverse plaatsherten, grote groepen hindes die druk heen en weer lopen. Aan de zijkant knokken een paar herten, maar de hinde’s staan vooral bij een erg groot hert, wat ondanks de drukte, hier duidelijk de baas is. Spitsers lopen er tussendoor, kalveren piepen luid als hun moeder zich vreemd gedraagt, gedreven en beslagen wordt door het plaatshert.

Het is echt heel bijzonder om tussen de herten te staan in een schouwspel wat je normaal alleen van grote afstand door je verrekijker kan zien. Je ziet, voelt, hoort en ruikt de bronst. Andere herten liggen om ons heen in hun eigen bronstkuil te wachten tot de grote heren moe worden, dan zien zij hun kans. Na ruim een uur tussen de herten zegt Jan Piet bijna verontschuldigend, zullen we teruggaan? Meer dan dit gaat het niet worden. Een understatement voor wat er om ons heen gebeurt.

Achter hem aan lopen we weer langzaam naar de uitgang, nagenietend van deze bijzonder ervaring. We sluiten af met een drankje en een hapje in de boshut, buiten onder een afdak bij een houtvuur.

Olinda en Jan Piet, ontzettend bedankt voor deze mooie middag!

brief aan provincie Flevoland

Geacht college van gedeputeerde Staten van Flevoland,

De Provincie Flevoland heeft aan de Universiteit Utrecht opdracht gegeven een literatuuronderzoek te verrichten naar de mogelijkheden van anticonceptie bij vrijlopende hoefdieren. In de bestaande literatuur is al veel bekend over anticonceptie van b.v. olifanten en buffels in Afrika, mustangs in Amerika of herten in een stadspark van Detroit maar er zijn geen gegevens bekend over anticonceptie van honderden, vrijlevende, wilde, Europese edelherten.

Vereniging het Edelhert heeft in 2018 de twee experts in Nederland prof. dr. Tom Stout en drs. Mark Hoyer hun mening gevraagd betreffende het toedienen van anticonceptie bij edelherten uit de Oostvaardersplassen en de bevindingen verwerkt in een artikel voor ons tijdschrift Het Edelhert.

Als bijlage een kopie van het artikel uit het zomernummer van het tijdschrift Het Edelhert met de titel: Is anticonceptie bij wilde edelherten een nieuwe beheervorm?

Dit artikel is het lezen waard en is mede gebaseerd op het rapport van onze vereniging 'Standpunt ten aanzien van het beheer van edelherten en damherten in Nederland' uit 2009.

Graag vraag ik nog even u aandacht voor het volgende:

1. De edelherten die in 1992 vanuit diverse hertenfokkerijen in Europa in de OVP zijn uitgezet waren niet wild, de nakomelingen en tevens huidige populatie is nu na 27 jaar volledig verwilderd en moeten nu ook zo beoordeeld worden, dit natuurlijk naast de wettelijke status van 'wilde dieren'.

2. Iedere handeling welke verstoring geeft aan deze wilde edelherten is in de zin van de wet strafbaar en gaat in tegen het dierenwelzijnsprincipe.

3. In de afgelopen tijd is weer eens duidelijk geworden dat het menselijk ingrijpen zoals het in quarantaine houden en het 'slepen' met dieren zoals een transport over meer dan 24 uur tegen alle dierenwelzijnsprincipes indruist.

Wij vertrouwen erop dat deze informatie u meer inzicht geeft betreffende de toekomstige beslissingen over 'onze' edelherten in de eens zo mooie Oostvaardersplassen.

Mocht een toelichting nodig zijn, natuurlijk van harte welkom.

Namens het bestuur van VhE

Jozef H.M. Linthorst

Betreffend artikel is te lezen via onderstaande link of als pdf te downloaden

Lees meer: brief aan provincie Flevoland

Leefgebied wolf

Gedeputeerde Staten van Gelderland hebben het leefgebied van wolven op de Noord- en Midden-Veluwe vastgesteld. Dierhouders binnen het gebied kunnen zich voorbereiden op het beschermen van hun dieren. Het Platform voor de kleinschalige schapen- en geitenhouders en LTO-schapenhouderij gaan nu actie ondernemen om gesprekken op gang te brengen, de provincie Gelderland ondersteunt dat.

Wanneer een territoriale wolf zich in Nederland gevestigd heeft, is het vaststellen van het leefgebied een belangrijke stap om vervolgens in gesprek te gaan met gemeenten, terreineigenaren en schapenhouders in het gebied. Volgens Gedeputeerde Peter Drenth geeft dit besluit duidelijk voor de mensen in het gebied: "We willen bijdragen aan preventieve maatregelen als dat nodig is. Maar dan is het wel belangrijk dat alle partijen meedoen en er een gezamenlijk plan komt.” Gedeputeerde Staten van Gelderland hebben al eerder toegezegd dat de komende drie jaar alle schade door wolven wordt vergoed. Dat geldt voor hobbydierhouders en professionele dierhouders.

De provincie heeft ervoor gekozen om de leefgebieden van de wolvin op de Noord-Veluwe en de wolvin op de Midden-Veluwe tegelijk vast te stellen. Ook keken de onderzoekers naar het gedrag van wolven, zoals de gemiddelde afstand die een wolf op zoek naar voedsel aflegt, en hielden zij rekening met de specifieke situatie op de Veluwe, zoals bestaande rasters en snelwegen.

Lees meer: Leefgebied wolf