Jonge wolven in zuid-oost Friesland

Voor het eerst heeft een wolvenpaar buiten de Veluwe voor nageslacht gezorgd. In het gebied van een paartje dat zich al geruime tijd ophoudt in het Drents-Friese Wold, op de grens van Friesland en Drenthe, zijn drie welpen gezien. Met de vijf welpen op de Noord-Veluwe en twee op de Midden-Veluwe is de populatie wolven met tien exemplaren gegroeid. Een behoorlijke uitbreiding van het aantal wolven in Nederland. Het is natuurlijk afwachten of, en zo ja hoeveel van deze welpen het eerste jaar overleven maar de kans is groot dat de provincies Friesland en Drenthe hun eerste wolvenroedel hebben. Een wolvenroedel dat, naarmate de welpen ouder worden meer prooidieren zal nodig hebben in hun territorium.

Hoe zit het met de aanwezige prooidieren in het leefgebied van de wolf in het grensgebied tussen Drenthe en Friesland? In tegenstelling tot de roedels op de Veluwe, die behalve het ree en kleinwild nog edelhert, damhert en wild zwijn op het keuzemenu hebben staan? Het Drents-Friese roedel zal het hoofdzakelijk moeten doen met het aanwezige ree- en kleinwild. Maar of dit in de praktijk voldoende zal zijn voor, wanneer de welpen voorspoedig groot worden, een roedel van in beginsel vijf exemplaren? 

Dit roedel leeft hoofdzakelijk in een cultuurlandschap met een verscheidenheid aan landbouwhuisdieren waaronder veel schapen. Er zal een nog grotere inspanning gevraagd worden aan de eigenaren van deze dieren om hun levende have te beschermen tegen predatie van de wolf. Zal de wolf nu ook voor deze eigenaren van deze dieren een 'landscape of fear' creëren? Alles hangt nu nog af hoe het roedel zich getalsmatig in de toekomst gaat ontwikkelen en wat voor invloed dit zal hebben binnen hun territorium.

Je kunt erop wachten dat de wolven in dit gebied de voor wolvenbegrippen dichtbij levende populatie damherten van het Oranjewoud/Katliker Skar zullen ontdekken en er een deel van hun voedsel vandaan gaan halen. Daarmee zouden ze ervoor kunnen zorgen dat een deel van de jaarlijkse aanwas van de damhertenpopulatie op natuurlijke wijze wordt weggenomen.

Feistzeit

Inmiddels al eind juli en mooi om te zien dat de meeste oudere geweidragers onder de edelherten hun gewei hebben geveegd (van de basthuid hebben ontdaan). Na het afwerpen in de maanden februari en maart is er in vijf maanden tijd een nieuw gewei gegroeid. Onder de bescherming van de basthuid hebben bloedvaten voor een constante aanvoer van bouwstenen gezorgd die nodig waren voor de ontwikkeling van de beide geweistangen. Dit is nu voltooid en de toevoer wordt gestopt waardoor de basthuid indroogt en het hert door het vegen aan bomen, struiken of andersoortige vegetatie zich ontdoet van de, nu overbodig geworden huid.

Lees meer: Feistzeit

Cursus Aanspreken, aanmeldingen open

Vereniging het Edelhert (VhE) organiseert wederom een cursus 'aanspreken', van edelherten en van damherten. Een uitgebreidere cursus dus met voor een deel nieuwe docenten. Dit najaar (2022) gaat hij (onder voorbehoud van voldoende aanmeldingen) van start.

Nog even voor de duidelijkheid: aanspreken is het beoordelen van het wild op geslacht (mannelijk of vrouwelijk) en op leeftijd. Dat doe je op basis van een aantal leeftijdskenmerken. Die kenmerken bestaan uit uiterlijke kenmerken (hoe ziet het dier er uit), maar ook op basis van gedragskenmerken (hoe beweegt het dier, sociale interacties, hoe reageert het dier op zijn omgeving). Die laatste categorie kenmerken krijgt vaak weinig aandacht, maar in deze cursus schenken we daar de nodige aandacht aan. Immers, juist de combinatie van de uiterlijke en de gedragskenmerken geeft een betere leeftijdsschatting dan als je alleen naar de uiterlijke kenmerken kijkt.

Lees meer: Cursus Aanspreken, aanmeldingen open

Vrijwilligers gevraagd voor Landgoedfair Beesd

In 2019 hebben wij vijf dagen op de landgoedfair gestaan, dit mede dankzij de hulp van een aantal vrijwilligers! Ook nu doe ik een beroep op u om u op te geven voor een of twee dagdelen. De fair begint om 10.00 uur. Net als in 2019 zijn er parkeerkaarten en een lunchpakket voor u geregeld. Op zaterdag vanaf 18.00 uur is er een samenkomst van de standhouders. Het gaat om het geven van informatie over onze vereniging en het verkopen van de aanwezige artikelen.

Geef u op bij Hennie J Degen, emailadres d.degen1@kpnplanet.nl.

Vele handen maken licht werk.

Wandeling Speulderbos

Zaterdag 11 Juni ging de wandeling in het Speulderbos dan toch door, na een aantal afgelastingen i.v.m. de coronamaatregelen. Het was keurig georganiseerd door twee nieuwe gidsen, Arie Bikker en Piet Groeneveld.

De start was aan de Sprielderweg op het parkeerterrein van staatsbosbeheer, waar Piet letterlijk de start heeft geblazen op zijn jachthoorn met het nummer Hegewaldfanfare. Dit (zo verwoordde hij) als eerbetoon aan het bos waarvan we die middag mochten gaan genieten.

Er was veel voorwerk en informatie opgezocht door de gastheren, en dat ook in ruime mate van diversiteit. Ze wisten dingen te vertellen over de tweede wereldoorlog wat daar allemaal in de buurt was gebeurd, indrukwekkende en schokkende geschiedenis van buurtschap Drie. En daarna het bos in.

Lees meer: Wandeling Speulderbos

VhE kijkt terug op geslaagd symposium

Op vrijdag 3 juni werd dan (na en jaar corona-uitstel) het symposium 'Hart voor het Hert, met beleid de toekomst in' gehouden.

Ongeveer 130 gasten ondernamen de rit naar Beesd waar in de evenementenlocatie van Heerlijkheid Mariënwaerdt het symposium wordt gehouden. We vierden hiermee het 75-jarig jubileum van onze hertenvereniging.

Voorzitter Leyssius opent de dag met een hartelijk welkom aan de gasten, belangstellenden en leden. Met de wens dat het prettige bijeenkomst zal zijn gaf hij het woord aan dagvoorzitter Roelof Hemmen. Een reeks sprekers passeren de revue.

Lees meer: VhE kijkt terug op geslaagd symposium

Invloed wolf gebruik verbindingszones grote hoefdieren Veluwe

Al enkele jaren wordt het gebruik van verbindingszones tussen verschillende leefgebieden gemonitord op het gebruik van verschillende diersoorten. Een werkgroep met leden van Vereniging het Edelhert hebben de waarnemingen uitgewerkt van negen verbindingszones in diersoort, aantallen, geslacht, leeftijd en eventueel gedrag. Vooral het gebruik door grote hoefdieren zoals het edelhert en het wild zwijn stond daarbij voorop. Er kwam echter een andere gebruiker bij: de wolf.

Na 150 jaar van afwezigheid is deze terug en heeft zich permanent gevestigd op de Veluwe. Daardoor ontstond de vraag wat de invloed van dit dier is op het gebruik van de verbindingszones door een viertal grote hoefdieren.

Lees meer: Invloed wolf gebruik verbindingszones grote hoefdieren Veluwe

Kalvertijd bij de edelherten

Het is volop mei en juni voor de deur. In de kaalwildroedels die in alle rust de winter zijn doorgekomen sluipt een vreemde onrust. De inmiddels hoogdrachtige hindes, waarbij de foetus na de schrale wintermaanden en door het nu rijke voedselaanbod een ware groeispurt heeft doorgemaakt, worden nukkig. Hun kalveren van vorig jaar worden opeens niet meer geduld aan hun zijde en weggejaagd, een verwarrende tijd voor deze jonge dieren. De sociale samenhang van het roedel staat opeens op zijn kop. Wanneer het kalf voldragen is en een gewicht van rond de zes kilo heeft bereikt zal de hinde een aantal dagen voor de geboorte het roedel verlaten en een geschikte plek vinden om haar kalf te zetten (werpen). Na de geboorte van het kalf zal de hinde in de directe omgeving blijven maar alleen naar het kalf gaan om het te laten drinken. Het kan zijn dat de hinde dan alleen blijft maar het is ook mogelijk dat ze in deze periode toch steeds weer aansluit bij het roedel. Dit is mede afhankelijk van het leefgebied waarin het roedel zich bevindt. Factoren zoals dekking, rust en voedselaanbod zijn hierop van invloed.

Naarmate het kalf sterker en dus ook mobieler wordt zal de hinde vaker 'op stap' gaan met haar kalf. Dan volgt er een belangrijke keuze voor de hinde en haar kalf. Zal zij zich wederom met kalf aansluiten bij het roedel of als moederdier, eventueel vergezeld met haar teruggekeerde vrouwelijke kalf, inmiddels smaldier alleen verdergaan? Mannelijke kalveren, inmiddels spitser hebben zich meestal aangesloten bij een hertenroedel maar een deel zal nog terugkeren naar het roedel waar hun moeder deel van uitmaakt, de zogenaamde moederskindjes.

Lees meer: Kalvertijd bij de edelherten

Bodywarmers voor excursieleiders

Zaterdag 21 mei jl zijn eindelijk de zolang verwachte bodywarmers voor de excursieleiders uitgereikt aan onze excursiecoordinator Jose Schuitemaker.

Jose kwam met dit voorstel bij het bestuur om zo als vereniging beter herkenbaar te zijn tijdens een excursie. Het was de bedoeling om deze bodywarmers al uit te reiken op 11 februari jl. echter door leveringsproblemen is met deze firma gebroken en moest alles weer van voor af aan beginnen. Dankzij de medewerking van John Michael Swaab hebben wij het nu kunnen realiseren, John nogmaals dank hiervoor. De bodywarmers blijven eigendom van de vereniging.

Tevens doe ik bij deze een oproep aan oude en nieuwe excursieleiders om u op te geven bij Jose Schuitemaker!

Mailadres: excursies@hetedelhert.nl.

Ook dank aan Piet Bloemerts voor het maken van de foto’s.

Krijgt een edelhert hinde in goede conditie twee kalveren?

Regelmatig zien we in nieuwsberichten de bewering terugkomen dat herten in goede conditie en met voldoende voedsel twee kalveren zouden krijgen en dat daarmee aanwas zou verdubbelen en de stand zou oplopen. We zoeken het even uit.

Das Rotwild van Ferdinand von Raesfeld kan worden betiteld als een standaardwerk en daarmee naslagwerk op het gebied van edelherten. Als we Das Rotwild erbij pakken staat daar op blz.278: 'Zwillinge sind beim Rotwild sehr selten'. Vertaald: Tweelingen zijn bij roodwild zeer zeldzaam. De volgende vraag wordt dan: wat is zeer zeldzaam. Hoevaak komt het voor dat een hinde een tweeling (twee kalveren in één worp) krijgt.

Op de onlangs gehouden VhE jaarvergadering van 5 maart waren natuurlijk veel hertenexperts aanwezig waaronder oude rotten uit het boswachtersvak waar we deze vraag aan stellen. Eenduidig zijn deze edelhertenkenners, met per persoon meer dan 40 jaar praktijkervaring, in hun antwoord: zij hebben het maar een of twee keer waargenomen dat een hinde twee kalveren kreeg.

Komt een hinde om b.v. in het verkeer dan wordt het verweesde kalf in de eerste vijf maanden zelfs niet door een andere hinde opgenomen, sterker nog het kalf wordt uit het roedel gedrukt.

Twee voorbeelden: Voormalig beheerder Ton Heekelaar van Veluwe Zuid-Oost heeft het in zijn veertig jarige carrière slechts één keer gezien. Voormalig beheerder Johan Wensink die eerst bij het Staatswildreservaat werkte en daarna op de Hoge Veluwe heeft in die periode van veertig jaar het twee keer waargenomen. In het Staatswildreservaat heeft hij het bij één hinde gezien. Later bij de Hoge Veluwe constateerde hij dat er één hinde was die meer dan eens een tweeling zette. Daarmee lijkt het een genetisch verschijnsel te zijn.

Lees meer: Krijgt een edelhert hinde in goede conditie twee kalveren?