Hubertus heeft het warm

In de hittegolf van de vorige weken hadden de herten op de Veluwe het ook warm. Dat ze dan graag verkoeling zoeken ligt voor de hand.

Gerrit van der Geest had het geluk om het volgende tafereel te kunnen vastleggen op Nationaal Park de Hoge Veluwe.

Van der Geest: "Wat een mooie dag had moeten worden op het park de Hoge Veluwe veranderde in een topdag, met een geweldige ervaring! Zo zit je lekker in het zonnetje bij de vijver van jachtslot Hubertus te genieten van alle vogels die komen drinken zoals putte, kruisbek of zwarte specht middags om drie uur. Zie je ineens vanuit de ooghoek iets bewegen in het bos en dan komt er een geweldig mooi edelhert te voorschijn HUBERTUS die als een koning over het veld loopt zo de vijver in. En dan krijg je rillingen over je heen. Hij gaat liggen, komt overeind en tuigt werkelijk een boom af om vervolgens een heerlijk modderbad te nemen. Hierna nog effe liggen in het water en keert weer terug naar het bos. Om dit mee te maken en te fotograferen is overweldigend en maakte diepe indruk."

Rondje Oostvaardersplassen met Tonny Lenselink

Lenselink: "Alle grote grazers in de OVP zien er zonder uitzondering goed uit momenteel in de OVP."

In maart 2010 werd Tonny Lenselink even landelijk bekend toen hij het eerste filmpje van creperende en verdrinkende herten in de Oostvaardersplassen (OVP) op zijn youtubekanaal zette. EenVandaag kwam het onder ogen en besteedde er aandacht aan. Dat was het moment waarop landelijk duidelijk werd dat de OVP geen paradijs was voor de dieren, maar dat de dieren er in de winter een flink probleem hadden. Nu in de zomer van 2018 wilde Lenselink nog weleens met eigen ogen zien hoe het erbij staat in de OVP. Hij had op social media veel kritiek gelezen op de conditie van de dieren.

Lenselink: “Zoals veel leden van de vereniging wel weten strijd ik al jaren tegen het dierenleed in de Oostvaardersplassen. En aan dat leed gaat nu een einde komen, mede door de inzet van Vereniging het Edelhert en vele anderen. Door het adviesrapport van de commissie van Geel aan te nemen zal dat gaan gebeuren.

Wat mij wel zorgen baart is dat er nog mensen in het land zijn die denken dat het nuttig is om de zaak te gaan vertragen door naar de rechter te stappen. Dit is nu juist iets wat niet moet. Het is namelijk zo weer winter en een zaak bij de rechter zorgt ervoor dat er niet gehandeld kan worden en dan gaan we nog weer met dit grote aantal grote grazers de winter in, met alle gevolgen van dien. Verder zag ik op social media allerlei berichten voorbij komen dat de dieren nog steeds erg mager zouden zijn omdat er onvoldoende te eten was. En ook dat er in deze warme tijd onvoldoende drinkwater beschikbaar zou zijn. Daarom ben ik zelf een kijkje gaan nemen, om niet zomaar alles te geloven wat er geschreven wordt.”

Een berichtje aan een beheerder was genoeg voor een uitnodiging met een kopje koffie. Vrijdagmorgen 5 augustus meldde Lenselink zich bij de OVP, waar hij het hele gebied heeft kunnen bekijken: “In tweeënhalf uur heb ik zo'n beetje elke hoek van het gebied mogen zien. Wat mij hierbij opviel was dat alle grote grazers zonder uitzondering weer de inhaalslag hebben kunnen maken naar een goede conditie."

De beheerder heeft ook speciaal gewezen op de hoeven van Konikpaarden, waar de afgelopen periode op sociale media nogal veel op- en aanmerkingen over waren. Lenselink: "Er werd gezegd dat de hoeven van de Konikpaarden slecht zijn, ik heb er goed naar gekeken maar ik heb geen slechte hoeven gezien. De conditie van de paarden is goed, ze hebben mooie dikke buiken. De herten hebben een iets minder mooie vacht, ze zijn natuurlijk slecht de winter uit gekomen, het zijn niet die glimmende herten van de Veluwe, maar ze zien er ook niet mager uit. Als je in Gelderland tussen de weilanden doorrijdt dan zijn die ook na deze droge zomer erg droog en kaal, dat is in de OVP niet anders. Zelfs de runderen vond ik er niet slecht uitzien.”

Lenselink vervolgt: “Verder is er in het gebied veel rietopslag en een grote hoeveelheid aan distels en Jacobskruiskruid, maar ondanks dat is er voldoende te eten voor de nog aanwezige grote grazers, anders waren ze nu niet in zo’n goede conditie. Ook is er meer dan voldoende schoon water om te drinken en om zelfs een bad te nemen. Na alle commotie van de afgelopen winter ziet het gebied er nu al een stuk beter uit en dat kan alleen maar beter worden als de aantallen op tijd teruggebracht kunnen worden. En wat de edelherten betreft heb ik nu al gezien dat het nooit zal lukken om bij deze grazers anticonceptie toe te dienen: gewoon vanwege het feit dat ze totaal niet te benaderen zijn."

Wat Lenselink verbaasde was dat er geen dieren in het Kotterbos te zien zijn. “Kijk, de OVP is een kaal gebied, alle bomen zijn dood. Ook deze zomer is er geen enkele schaduwplek. In de weilanden gaan koeien allemaal in de schaduw liggen, als dat er is. In de OVP is dat er niet, maar in het Kotterbos is wel veel schaduw en de dieren kunnen erbij, maar gaan er niet naartoe. Er wordt geen gebruik van gemaakt. Kennelijk hebben ze meer behoefte aan het water waar ze van kunnen drinken en waar ze in kunnen dan de schaduw die het Kotterbos biedt.”

Kalfje bij de Wisenten op de Veluwe

Zoals de meesten misschien wel weten hebben wij sinds 12 april 2016 Wisenten op de Veluwe, 11 juli 2017 heeft hiervan ook een verhaal gestaan op deze site. Waarin verteld werd dat er 2 wisenten uit Polen, een stier en een koe, onze 3 wisenten kwamen vergezellen.

Een aantal leden van vereniging het edelhert zijn zelfs afgelopen juni mee geweest met een zeer geslaagde excursie naar de wisenten. Waarbij we de wisenten van zeer dichtbij konden meemaken. Er werd toen al stilletjes gehoopt dat de oudste koe misschien drachtig zou zijn. Dat zou erg mooi zijn, want een koe uit Duitsland gedekt door de stier uit Polen!!

Het algemene verhaal is dat een koe geslachtsrijp is na drie of vier jaar. Een stier ongeveer na vier jaar. De bronsttijd valt in augustus en september. De mannetjes voegen zich dan bij de vrouwelijke kuddes en strijden om een vrouwtje. Na een dracht van 41 weken werpt de wisentkoe in mei-juni één of twee kalveren. Wanneer er meerdere kalfjes in een kudde zijn, worden deze in een soort ‘crèche’ grootgebracht met een ouder dier als oppas.

Vlak voor de geboorte trekt de moederkoe zich terug uit de groep en werpt daar het kalf. Na een week is het sterk genoeg om met de kudde mee te lopen en dan sluiten moeder en kalf zich weer bij de kudde aan. Vrouwelijke kalfjes blijven in de kudde; wanneer deze te groot is geworden splitst een oude koe zich met haar nakomelingen af en sticht een nieuwe kudde. Mannelijke kalfjes verlaten in hun pubertijd de kudde. Wisenten worden rond 25 jaar oud.

Hier op de Veluwe ging dat toch wel iets anders. De stier is namelijk ongeveer 3 jaar oud en ikzelf had enige pogingen tot dekken meegemaakt en kunnen filmen, wanneer dit geen geslaagde dekkingen zijn dan komen er na een week of 3 weer nieuwe pogingen. Er ontstond toch enige twijfel want mei-juni was er nog niks en de oudste koe vertoonde uiterlijk ook niet hele duidelijke tekenen. Wel zagen we dat de wisenten op een gegeven moment een vrij dicht bebost gebied verbleven waar ze daarvoor nooit waren. Ook zagen we wat andere dingen in de kudde veranderen, zodat we het vermoeden hadden dat er toch wat stond te gebeuren. Zondag 29 juli was ik aan de beurt om te monitoren. De kudde wisenten kon ik niet goed vinden, zeker ook omdat je gepaste afstand moet houden en in het dichte bos overloop je ze natuurlijk zo. Wel zag ik met mijn collega sporen van 1 wisent die het pad over gestoken was en even later de Poolse stier. Hierop zijn er maandag opnieuw vrijwilligers op zoek gegaan en die zagen toen een kalf bij de kudde. Yeahh!!! Zo mooi dit is het tweede kalfje hier op de Veluwe. De dagen erna zijn we wat vaker naartoe geweest om te kijken of alles goed ging met het kalfje en bofte ik toen ze na lang wachten het bos uit kwamen en ik het kalfje op de foto kon zetten. Aan de hand van die foto denkt men dat het een stiertje is. Ook kun je als je het kalfje ziet plassen bepalen of het een mannetje of vrouwtje is. We houden het voor nu op een stiertje.

Het kalf maakt het uitstekend, het gaat goed mee met de kudde!

Wilt u ook graag de wisenten en het kalfje bezoeken dat kan onder begeleiding van een gids. U gaat dan twee uur lang het veld in op zoek naar de wisenten en u komt zelfs bij het natuurgebied de Gerritsfles. Reserveren kunt u op de site: wisentopdeveluwe.nl

Een van de eerste filmpjes van het kalfje kunt u hier zien. https://youtu.be/0azd4iDXXIA

Bij wisent op de Veluwe ben ik vrijwilliger en ik monitor en raster en ik ben gids bij de wisenten.

Yvonne Verhoef. Yvonne Verhoef

Mogelijk meer BOA's in het veld

De provincie is bezig om de controle in de natuurgebieden op te schroeven. Ruim een miljoen euro ligt klaar om het toezicht en de veiligheid in natuurgebieden te verbeteren.

Daarnaast hebben natuurbeheerders, grondeigenaren en provincie half juni een samenwerkingsovereenkomst ondertekend, die moet zorgen voor een veiliger natuur. De BOA's van Geldersch Landschap, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten mogen voortaan ook controleren en handhaven op elkaars grondgebied. Deze Groene buitengewoon opsporingsambtenaren mochten tot nu toe alleen handhavend optreden op het grondgebied van de eigen werkgever. Door de samenwerking kan er veel efficiënter worden opgetreden en wordt de pakkans bij delicten veel groter volgens de nieuwe Gelders gedeputeerde voor natuur Peter Drenth.

Gelderse Grondbezitters en natuurbeheerders, waaronder Gelders Particulier Grondbezit, Geldersch Landschap en Kastelen en Natuurmonumenten, hadden gevraagd om een provinciale subsidie natuur- en landschapsbeheer om het toezicht te verbeteren. Het om 1,4 miljoen euro. Volgens de provincie is dit geld al beschikbaar voor het toezicht in de natuurgebieden, maar zijn er nog geen concrete plannen ingediend die hiermee betaald worden.

Het geld zou bijvoorbeeld in meer BOA's gestoken kunnen worden. Volgens gedeputeerde Drenth: behoort dat zeker tot de mogelijkheden. Hij zegt hierover bij Omroep Gelderland: “We hebben ruim een miljoen beschikbaar om juist in te zetten op versteviging van de handhaving, om veiliger natuurgebieden te krijgen. Het gaat om een substantieel bedrag. Dus daar kun je met elkaar iets mee, zelfs in zo'n hele grote provincie als Gelderland, die voor meer dan één derde uit natuur bestaat.'

De plannen moeten de komende maanden vorm krijgen en Drenth hoopt voor de kerst 'de eerste slagen te kunnen maken'.

Drie kalfjes in Het Groene Woud

Anderhalf jaar na het uitzetten van de edelherten in De Scheeken bij Best in Het Groene Woud is Brabants Landschap verblijd met de geboorte van drie edelhertenkalveren. Daarmee komt het aantal van de roedel op 21 stuks. De dieren hebben het naar de zin in het gebied. Door de aanwezigheid van de herten komt er meer leven in het landschap met hun specifieke gedrag en graasgewoonten.

De komende tijd zal het leefgebied van de dieren worden vergroot. Het nieuwe gebied met daarin een natuurbrug over de spoorlijn Tussen Eindhoven en Best zorgt ervoor dat het begrazingsgebied van de edelherten met nog eens honderd hectare wordt vergroot. Prorail is bezig met de bouw van het ecoduct.

De beheerders van het gebied zien dat door de aanwezigheid van de herten het landschap verandert. War voorheen harde overgangen waren tussen bos en open landschap, is in het edelhrtengebid nu te zien dat er meer gevarieerde verbindingen ontstaan met natuurlijke overgangen. Ook door het rollen in modderbaden ontstaat er meer dynamiek in de bodem, dat maakt het voor andere dieren ook weer aantrekkelijker.

Het edelhertengebied is vrij toegankelijk op wegen en paden. Op de website Edelherteninhetgroenewoud.nl is meer informatie te vinden voor een bezoek aan het gebied. Om iedereen te laten genieten van de dieren is crowdfunding gestart voor de bouw van een uitkijktoren. Doneren kan via Crowdfundingvoornatuur.nl/nl/projects/uitkijktorengroenewoud.

Veluwe zucht onder droogte - Brandweer vult drinkplaatsen bij

Door de aanhoudende droogte werd de watersituatie nijpend op de Veluwe. Bijna alle drinkplaatsen op de Veluwe zijn zaterdag met water gevuld. De drinkplaatsen worden de komende tijd goed in de gaten gehouden. De droogte heeft in de afgelopen tijd al wel gezorgd voor slachtoffers onder het wild. Het zijn de sterkere dieren die het wel aankunnen om bij het droogvallen van een drenkplaats naar een andere te lopen, de toch al zwakkere dieren kunnen dit niet meer opbrengen. En bij deze hitte en droogte is de natuurlijke reactie van het wild dat het zich niet gaat inspannen. 

Het vullen van de drinkplaatsen was een initiatief van Wild Beheer Eenheid (WBE) Veluwe Noord-West, een aantal ondernemers en lokale brandweer. Er is ongeveer 400.000 liter water het bos in gebracht. Woordvoerder Evert Schuur kreeg van passerende fietsers meldingen dat de zwijnen in de zojuist gevulde poelen zaten. Dit in tegenstelling tot hun gebruikelijke gedrag om zich overdag niet te laten zien. “Daaraan is te zien dat ze het nodig hadden.” aldus woordvoerder Schuur. Een tiental mensen waren betrokken bij de drinkwateroperatie in op de Veluwe, een gebied dat ligt tussen de A1, A28 en A50, het zogenoemde Veluwe Massief. Volgens ooggetuigen zijn de meeste plekken belopen, er zijn verse sporen, dit toont aan dat het nodig was. Door de waterinjectie kan het grofwild drinken in de kern van de Veluwe en hoeven ze daarvoor niet naar de landbouwgebieden.

Op social media wordt veel zorg uitgesproken over de watersituatie in de Oostvaardersplassen, maar ooggetuigen (uitgenodigd door SBB) hebben kunnen constateren dat de dieren in de OVP op voldoende plaatsen aan water kunnen komen.

Foto: damherten in het Kroondomein zoeken in een opgedroogde poel naar water.

Op social media was ook een gesprek gaande over het effect van de droogte op de jonge herten. Volgens Hugh Jansman (ecoloog en onderzoeker) zou het jonge mannelijk wild een moeilijk eerste jaar niet te boven komen en zou dat nadelige invloed hebben voor de toekomstige bronstparticipatie. Kuddebeheerder Arjen Boerman bij Stichting Free Nature meent dat de dieren dit in een tweede jaar met voldoende voedsel wel zouden kunnen inhalen. Volgens Piet van Huffelen van Vereniging Wildbeheer Veluwe heeft het rood- en damwild nog geen noemenswaardige hinder van de droogte aangezien zelfs in de gebieden met grotere aantallen er geen schaarste optreed. Dit omdat het voedsel in de vorm van blad, gras etc. voldoende voor handen blijft en er beheerd wordt op een niveau dat ver onder de draagkracht ligt. Het rood- en damwild heeft, volgens de VWV ook minder behoefte aan open water. In een bepaald deel van de Veluwe zijn sprengen waar altijd water opborrelt, maar er is geen trek van herten naar deze plekken. Wel is de droogte een aanslag op de biodiversiteit en Van Huffelen hoopt dat het snel voorbij is.

Postcommandant Marinus vd Steeg uit Uddel is maker van de foto's. Volgens vd Steeg hebben ze geluk met deze brandweerwagen. Het voertuig is nog maar kort in het bezit van de brandweer in Uddel en het kan 6700 liter water bevatten. Hiermee kunnen ze tijdens deze droge periode twee tot drie keer per week de natuur in om poelen te vullen. Een deel van de Kroondomeinen houden ze zelf in de gaten, bij een ander deel krijgen ze bericht van de terreinbeheerders wanneer die constateren dat de poelen weer bijna droog staan

Brandgevaar

Naast het aanbieden van water op de Veluwe is de brandweer ook druk met het blussen van branden. In deze droge tijd zijn er veel bermbranden en natuurbranden. De veiligheidsregio's melden het nog onder controle te hebben. Het gaat hierbij om de brandweerkorpsen van Noord- en Oost-Gelderland. In vier weken tijd is er sprake van ruim honderd meldingen. Vorige week was er zowel een natuurbrand op de Elspeetse heide alsook ontstond er brand op artillerieschietkamp (ASK) nabij 't Harde, dit gebied is onderdeel van de Oldebroekse Heide. Zolang de droogte duurt vliegt er regelmatig een vliegtuig om de situatie te monitoren. Ook kan de brandweer rekenen op assistentie van de blushelikopter van Defensie.

In het bos- en heidegebied is het momenteel droger dan ooit. De brandweer moest uitrukken voor vele bermbrandjes en of kleine natuurbrandjes. Deze kunnen ontstaan door onvoorzichtigheid (roken en smeulende sigarettenpeuken e.d.), maar ook een achtergebleven glasscherf kan een fikse brand veroorzaken, ook een remmende trein waar de vonken vanaf vliegen kan gevolgen hebben, evenals de schietoefeningen met scherp op een schietterrein. De brandweer waarschuwde onlangs dat een flesje water in een auto ook als vergrootglas kan werken en brand kan veroorzaken als de zon erop schijnt. Een auto met nog warme katalysator onder de auto kan zo warm dat ze staande in een berm met hoog gras brand veroorzaken.

De brandweer verzoekt ook met klem om auto's niet op bospaden te parkeren, brandweerwagens moeten er langs kunnen. Bij een natuurbrand: blijf vooral kalm, bel 112 en geef de locatie door. Probeer niet zelf een natuurbrand te blussen. Verlaat de plek in de richting van de openbare weg. Loop niet voor de brand uit, blijf uit de rook en loop zo mogelijk haaks op de rookwolk.

Met dank aan Marinus vd Steeg, Postcommandant Brandweerkorps Uddel voor de foto's.

Zomernummer Het Edelhert 2018

Het zomernummer heeft ondermeer de volgende onderwerpen:

Project Monitoring Het doden van dieren Natuurfilmer Luc Enting maakt de wilde dieren zichtbaar Verzurende Veluwe Excursieprogramma Dé ideale wildobservatieplaats Een betere wildzichtbaarheid Chronic wasting disease Biodiversiteitsakkers

Provinciale Staten nemen advies Commissie-Van Geel over

Nieuwe toekomst voor Oostvaardersplassen

De toekomst van de Oostvaardersplassen komt er anders uit te zien. Provinciale Staten hebben daartoe vanavond besloten. Het integrale advies van de Commissie-Van Geel dient als beleidskader voor het beheer van dit bijzondere gebied, dat een belangrijk natuurreservaat voor vogels vormt. Kern van het voorstel is de versterking van het landschap en de natuurwaarden en uitbreiding van mogelijkheden tot recreatie. Zo wordt gewerkt aan een sterk Nationaal Park Nieuw Land, waarvan de Oostvaardersplassen onderdeel zijn.

De belangrijkste maatregelen zijn:

- Van de 1880 hectare open gebied wordt 500 hectare onder water gezet (vernat) en wordt 300 hectare aan bosschages geplant, om te komen tot een gevarieerd en halfopen landschap.

- Het aantal grote grazers wordt teruggebracht tot 1100 (160 runderen, 450 Konikpaarden en 490 edelherten) om de variëteit aan vegetatie weer te laten toenemen. Vanaf 2019 blijft de populatie op maximaal 1500 grote grazers.

- Er wordt geïnvesteerd in de bereikbaarheid en de recreatieve voorzieningen.

- Het Nationaal Park Nieuw Land wordt het vehikel om het gebied vorm te geven: natuur, landschap, toerisme, recreatie, communicatie en educatie.

- De ontwikkeling van de Natura 2000-doelstellingen worden nauwgezet in de gaten gehouden, om het beleid tijdig te kunnen bijstellen.

De Oostvaardersplassen vormen in de eerste plaats een natuurreservaat voor vogels. De uitvoering van het Natura 2000 beheerplan krijgt topprioriteit.

Om de Natura 2000-doelstellingen te behalen en zo de Oostvaardersplassen te bewaren als belangrijk gebied voor vele soorten vogels, wordt grasland onder water gezet. Afname van het aantal grote grazers naar 1100 is volgens Van Geel nodig om de vegetatie in het kerngebied de tijd te geven te herstellen van de overbegrazing van afgelopen jaren. De grote grazers wordt daarna nauwgezet in de gaten gehouden, zodat Staatsbosbeheer en provincie snel kunnen reageren op waargenomen ontwikkelingen. 

Afname aantallen grote grazers

Door de afname van de begrazingsdruk kan het gras herstellen. Dit betekent dat nog dit jaar de kuddes moeten worden verkleind met minimaal 980 edelherten en 180 konikpaarden. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden, die worden verkend in een onderzoek in opdracht van de provincie. De paarden worden zoveel mogelijk elders geplaatst in de provincie, in Nederland of in het buitenland. Edelherten zijn minder gemakkelijk te verplaatsen. De mogelijkheid van afschot wordt door de provincie dan ook niet uitgesloten.

Financiën

Voor het nieuwe beheer is een extra investering van ongeveer 15 miljoen euro nodig, verspreid over een aantal jaren. Het advies van de commissie-Van Geel om hiervoor een investeringsfonds op te richten nemen Provinciale Staten over. Zodoende kunnen andere overheden als gemeenten en het rijk en ook private partijen een bijdrage leveren aan het beheer. Bijdragen van het rijk en gemeenten zijn een noodzakelijke voorwaarde voor de nieuwe toekomst van de Oostvaardersplassen.

OVP dossier update

Apeldoorn, 22 juni 2018.

Geachte leden van de Commissie Duurzaamheid,

U gaat zeer binnenkort beslissen over het welzijn van de edelherten in de Oostvaardersplassen en de toekomst van het gebied als Natura2000 vogelreservaat.
Hierbij speelt de vraag over de mogelijkheid verplaatsen en/of anticonceptie bij wilde edelherten een rol. Vereniging het Edelhert is zo vrij om de voor en tegens voor de bovenstaande twee vragen op een rijtje te zetten.

De huidige, Nederlandse specialisten op het gebied van anticonceptie en darten!
Professor dr. T.A.E. (Tom) Stout, Hoogleraar aan de Universiteit Utrecht is de specialist in Nederland betreffende anticonceptie. Er is een samenwerkingsverband met prof. Bertschinger in Zuid-Afrika (zie rapport contraceptie).
Aan professor Stout een aantal vragen voorgelegd over verplaatsen van wilde herten en anticonceptie bij wilde herten (zie bijlage 1)
Hij geeft aan dat:
1) voor de eerste reductie (776 herten) afschot de enige mogelijkheid is.
2) voor de jaarlijkse groei anticonceptie een mogelijkheid is maar dat hij geen praktische kennis heeft van het darten bij wilde edelherten .

Drs. Mark Hoyer, dierenarts heeft een Veterinair en Immobilisatie Adviesbureau en is de expert op het gebied van de dartmogelijkheden bij wilde dieren.
Ook hem heb ik een aantal vragen voorgelegd. (zie bijlage 3).
Zijn conclusie is klip en klaar, niet uit te voeren op de schaal zoals nodig in de OVP.

Lees meer: OVP dossier update