De historie



Op slechts 20 minuten ten noordoosten van Hamburg ligt het Duvenstedter Brook, een van de dertig natuurgebieden van Hamburg. Met een totaal oppervlak van 780 ha is het Duvenstedter Brook een na grootste natuurgebied van het in totaal 11.000 ha om Hamburg heen. Om het kerngebied van ca. 50 ha van Duvenstedter Brook liggen boerderijen en enkele concentraties van 5 tot 10 huizen. Veel kleine graslandjes met hier en daar een akker met graan of mais afgewisseld met een kleiner of groter stukje bos. Het gebied doet sterk denken aan het Geldersch Landschap in de buurt van Staverden. Tegen de avond komen de herten en reeën tevoorschijn en staan er te grazen.



Een gebied met veel afwisseling, waarbij het moeras- en veengebied het meest opvallend is. Binnen korte afstand van elkaar liggen de akkers, het bos, de weilanden, de dijken, beken, moeras en veengebieden. Hierdoor is er een grote verscheidenheid aan planten en dieren. Meer dan 600 planten, waaronder de zonnedauw, en orchideën vormen het decor van de dieren. Meer dan 100 broedvogels, waaronder de kraanvogel met zijn karakteristieke trompettergeluid, 39 soorten libellen, 13 sprinkhaansoorten, 12 soorten amfibieën en reptielen en 39 zoogdieren.



Het was Reichsstadhalter Karl Kaufmann, die de kern van de Brooks in 1939 tot natuurbeschermingsgebied verklaarde. Niet omdat hij zo'n natuurliefhebber was, maar omdat hij op die wijze beter in zijn persoonlijke behoeftes kon voorzien. Enige tegenwerking o.a. dat volgens de natuurbeschermingwet elke verandering van de bodem, planten- en dierenrijk aan te brengen en de jacht in het gebied verbood, was voor de machtigste man van Hamburg geen beletsel om op kosten van de stad een twee meter hoog raster van 11 km lang om 250 ha grootte kerngebied zetten.



Tot dan kwam er als schalenwild slechts het ree voor.

Kaufmann liet uit andere delen van Duitsland, Oostenrijk, Hongarijen en Polen totaal 15 hindes en 14 edelherten komen. Ook damwild werd toegevoegd, 4 schaufels en 5 hindes.
Tot 3 mei 1945 heeft Kaufmann ervan kunnen genieten. Het britse leger bezette Hamburg en Kaufmann werd gearresteerd. Het duurde niet lang voordat de bezettingsleger het ingerasteerde gebied ontdekte en zette de jacht voort. Niet veel later verklaarde het britse leger het tot wildreservaat. Vanaf dat tijdpunt verliep de britse officierenjacht weer geregeld en wel onder leiding van de hamburgse Forstamt.



Door voedselgebrek en door verval van het raster werd in 1952 het roodwild volledige vrijheid gegund. Het wild werd bijgevoerd met bananen, sojaresten en wat er al niet meer uit de haven van Hamburg overbleef. Niet alleen voor de herten werden de voederplaatsen aantrekkelijk, ook de hamburgse bevolking trok erheen om het wild te observeren.
Nieuwe beleidsplannen verboden om in het natuurgebied te jagen. Door de hoge roodwilddichtheid kwam men daar snel op terug.
Door slecht afschot te plegen op geweidragers, waren er begin zestiger jaren er nog slechts 3 sterke oude herten, enkele middeloude herten en talrijke jonge geweidragers en een reusachtig overschot aan kaalwild. Ondanks een geweldig genetisch potentiaal was het hert in Brook door de scheve geslachtsverhouding niet sterker dan elders in Duitsland.

Het bekendste hert uit die tijd was Siegfried. Een kronenhert, voor die tijd sterk ontwikkeld. (1967 geweigewicht* 9,4 kg)

*Geweigewicht is gewicht van de stangen plus 1 kg schedelgewicht)



Ook een ander hert greep in de jaren zestig de aandacht. Weliswaar niet zo'n imposant gewei als Siegfried, maar door zijn lage geluid. Door het gebied waar hij zich in ophield de Wolfshorster Brummer genoemd. In 1964 werd dit hert op 15-jarige leeftijd neergelegd. Zijn gewei, een ongelijke twaalfender, woog 6,2 kg bij 180,6 CIC punten.



Vele opvallende herten volgden, zoals de Fackelhirsch, genoemd naar zijn linker kroon. In de zeventiger jaren bereikten meerdere herten de 210 punten.

Sprekende namen volgden:
1982 Gigant 26-ender 12,3 kg 250 pt
1982 Prinz
1990 Regenbogenhirsch 249 pt
1997 Hoisbättler
2001 Kastor 270 pt
2002 Präsident
2002 Drähtzieher 220 pt

In totaal kwamen er 22 herten met meer dan 220 internationale punten in Duvenstedter Brook voor.
De vraag blijft: Hoe komt het dat hier zovele sterke herten met zulke imponerende geweien voorkomen? De gewenste winterstand is zo'n 70 to 80 herten voor dit gebied van totaal 10.000 ha. Belangrijk is ruimte, rust en voedsel. Dat de herten ook overdag actief kunnen zijn, zorgen de vele muggen. De mensen gaan daardoor niet zo makkelijk in de dagstandgebieden. Tevens wordt er door de vele zachte houtsoorten het hele jaar door voeding geboden.
In de jaren zestig werd er zelfs nog stevig bijgevoerd. Natuurlijk is dat tegenwoordig niet meer nodig. Feit is wel, dat goede voeding natuurlijk of via bijvoedering voor sterke herten zorgt.



Kastor
In 1992 werden er vier op elkaar gelijkende hertenkalveren gezet. Twee ervan werden genoemd naar twee sterren uit het sterrenbeeld Tweelingen: Kastor und Pollux. Kastor is uiteindelijk de sterkste gebleken van de vier.

Kastor is echter wel een uitzondering met een gewei met 270 punten. Elk jaar weer groeide zijn gewei met een opmerkelijk sprong van de negende naar de tiende kop.

Download hier een programma om het puntenaantal te berekenen van edelherten, sikaherten, reeën, damherten, gemzen en moeflon.

De wandeling

Het is 5 uur en het wordt net licht. Vanaf de parkeerplaats bij het Infohaus Duvenstedter Brook loop ik over de voor het verkeer afgesloten Duvenstedter Triftweg richting Rotbeck Heide. Geen andere geluiden te horen dan de bosgeluiden. De koekoek laat zich constant horen. Ook de kraanvogel is met zijn harde trompetgeluid nadrukkelijk aanwezig. In de verte kraait een haan. Het lijkt wel of ik geburl hoor. Ik weet het niet zeker. Het kan ook een koe zijn.  Dit is het gebied waar de herten met de meest gigantische geweien van Duitsland te vinden zijn. Alhoewel de geweien nog niet volledig geschoven zijn, neem ik alvast een kijkje in het gebied.



Hier en daar zie ik een enkele ree, soms twee staan. De ene blijft nieuwsgierig staan kijken, anderen gaan er al huppelend vandoor op het moment dat zij mij waarnemen. Door de mist is mijn zicht beperkter dan hun gehoor.



Aan weerzijden van de weg zijn wildschermen van 120 cm hoog. Bij het huis van Jan Matskat, de terreinbeheerder van het gebied, ga ik linksaf en kom langs de veengebieden. Vlak achter een bossage staan een roedel damherten. Elf stuks totaal. Een hert heeft net zijn gewei een 10-tal cm geschoven. Ik ben net zo verrast als zij. Nieuwsgierig kijken ze naam me om vervolgens verder te lopen. Ze blijven nogmaals staan en hun blikken volgen mij, totdat ik hun niet meer kan zien.



De mist is ongemerkt geheel verdwenen. In de verte zie ik een roedel herten op het pad staan. Het lijken er twee te zijn. Maar dan zetten ze zich in beweging. Het blijken er zo'n zeven of acht stuks te zijn. Op rechts gelegen Brandsmoor loopt een vos (Rotfuchs) met een opvallende rode kleur.



Een ouder man met verrekijker komt voorbij. Hij loopt hier vaker en maakt mij opmerkzaam op een pad door het Professormoor. Let wel: "Während die Brunftzeit gesperrt". (De hoogbronst in Duvenstedter Brook ligt tussen 21 en 25 september.) Het pad loopt langs en door het veen. Sommige stukken zijn verend. Je gaat er voorzichtiger door lopen. Alsof je er elk moment doorheen kan zakken. Even verder gaat het pad over in een dijkje tussen het natte veen. Een zijweg is afgesloten. Het zekere voor het onzekere (deutsche Grundlichkeit?): het pad is tijdens de reeënbronst van 1 maart tot en met 31 juli afgesloten.

Wat trouwens opvalt, zijn de borden. Zij zijn van hout gemaakt en staan goed in het landschap. Ruw geschaafd met uitgefreesde en ingeverfde letters.

De één uur durende video "Die wiege kapitaler Hirsche" over dit gebied met zijn kapitale herten in de bronsttijd is te bestellen bij:
Horst Rohleder
Rusternweg 26b
D - 22846 Norderstedt
telefoon 0049-405253736